Maar nu mag Netflix weer mijn creditcard plunderen want het nieuwe seizoen van La Casa de Papel staat online. De Spaanse reeks over een sympathieke boevenbende die, gehuld in Dalí-maskers, de Spaanse Koninklijke Munt infiltreren, was een eye-opener. Ik heb altijd al een zwak gehad voor heistmovies. Wanneer naar mijn favoriete film wordt gevraagd, antwoord ik steevast Heat, het meesterwerk van Michael Mann waarin Al Pacino en Robert De Niro in een cinematografisch verbluffend kat-en-muisspel zijn verwikkeld. Maar ook Inside Man van Spike Lee, The Town van Ben Affleck en Ocean’s Eleven van Steven Soderbergh blijven me keer op keer boeien. Vreemd hoeveel sympathie je kunt hebben voor een stelletje criminelen die op vernuftige wijze uit stelen gaan.

La Casa de Papel wijkt enigszins af van het vaste overval-stramien. Zeker, de bendeleden zijn uit op persoonlijk gewin, maar El Professor, het meesterbrein van dienst, heeft een nobel motief: hij wil het systeem een hak zetten. Als ze de Koninklijke Munt hebben bezet en het personeel gegijzeld, laat hij zich vrijwillig belegeren door de Guardia Civil – zolang hij de onderhandelingen kan rekken, laat hij de geldpersen draaien. Steelt hij echt geld als hij het simpelweg bijdrukt en het later verdeelt onder de bevolking?

Steelt El Professor echt geld als hij het simpelweg bijdrukt en het later verdeelt onder de bevolking?

Naarmate de seizoenen vorderen merk je dat het de Professor niet zozeer om het geld te doen is; hij openbaart staatsgeheimen, laat zien dat de Spaanse staat illegaal foltert op buitenlandse militaire basissen en ontwricht de openbare orde door Anonymous-gewijs staatszenders te hacken. Kortom: hij preekt de revolutie.

Het hoog Robin Hood-gehalte verklaart de populariteit van de reeks. De Dalí-maskers duiken steeds vaker op tijdens echte straatprotesten, net als de Guy Fawkes-grijnzen en de rode gewaden uit The Handmaid’s Tale. Fictie met maatschappelijke impact, altijd een hart onder de riem van een schrijver.

La Casa de Papel appelleert ook aan een diepe rancune tegenover het bankwezen. Het monetair systeem is altijd al een populaire zondebok geweest maar de laatste jaren doen de banken weinig om hun belabberd imago op te lappen. Nog steeds word ik door woede overvallen als ik terugdenk aan de bankencrisis van 2008. Dwars tegen elk liberaal principe in werden toen banken gered met belastinggeld. Plots was het woord ‘overheidssteun’ geen taboe meer.

De grootschalige fraude die de wereldeconomie aan het wankelen bracht, heeft nauwelijks juridische gevolgen gehad. Enkel IJsland was zo dapper om op grote schaal bankiers aan te klagen, in België werden toplui als Maurice Lippens – pardon, graaf Lippens – van Fortis vorig jaar buiten vervolging gesteld. Dat is bedelen om fakkels, rieken en gele hesjes.

Na de crisis werd er gesust en beterschap beloofd. Om de Europese economie uit het slop te trekken, ‘drukte’ de ECB 1140 miljard euro bij en verlaagde ze de interne rente tot nul zodat banken over gratis geld konden beschikken. Die zogenaamde bazooka zou tijdelijk zijn, maar dit voorjaar bleek dat de banken nog altijd te kwakkelen en het ECB-infuus hard nodig te hebben. Tien jaar na de crisis kunnen de banken nog steeds niet op eigen kracht verder. Ik ga ervan uit dat die topbankiers elke avond huilend thuiskomen, beschaamd om hun eigen onkunde, en zonder eten naar bed moeten.

Nog steeds word ik woedend als ik terugdenk aan de bankencrisis van 2008

Maar kan het anders?

Enkele economen opperen het revolutionaire idee om het ECB-geld rechtstreeks op de rekening van de Europese burgers te storten. De gedachte van helikoptergeld is nog zo gek niet, zeker als je er een sociale correctie aan toevoegt – meer voor de lagere inkomens – of het geld omzet in een soort maaltijdcheque. Dat kan je er enkel voedsel mee kopen maar vermijd je dat welgestelden hun geld simpelweg opsparen en niet in de economie pompen. En wees maar zeker: voor het overgrote deel van de Europese bevolking is een extra maaltijd-budget op het eind van de maand meer dan welkom.

Precies dat krijg je te zien in La Casa de Papel: massa’s bijgedrukt geld dat uit de lucht komt gevallen. Niet voor falende bankiers maar voor de gewone man en vrouw op de straat. Misschien moet de ECB maar eens een voorbeeld nemen aan die bende revolutionairen in rode overalls.