Spring naar de content

Ruben Terlou: ‘Ik voel me in China juist superveilig’

Ruben Terlou poogt met zijn nieuwe reisserie Chinese dromen het ongrijpbare China een persoonlijk gezicht te geven. De eerste aflevering van de documentairereeks werd al door bijna 800.000 mensen bekeken. Bijgevolg: hij wordt herkend op straat. “Soms doe ik lenzen in en een muts op.”

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Sharon Stork

Ruben Terlou vertrok op zijn negentiende jaar naar het immens grote China om fotograaf te worden. Hij volgde daar een taalcursus Mandarijn, maar hij leerde zichzelf vooral de taal door gesprekken aan te knopen met de inwoners. Na twee jaar bezocht hij films in het Chinees en droomde hij af en toe in de taal. Ondanks zijn talenknobbel wist hij zich niet te vestigen als fotograaf en keerde een illusie armer terug naar Nederland, waar hij koos voor de opleiding algemene geneeskunde.

Tijdens zijn studiejaren hervond de veelzijdige Terlou zijn passie voor fotograferen. Hij vertrok naar Afghanistan en legde daar drie jaar lang het dagelijkse leven van de lokale bevolking vast. Zijn series werden bekroond met diverse prijzen, waaronder de Zilveren Camera. Als kers op de taart studeerde Terlou cum laude af als arts en kreeg een beurs aangeboden voor promotieonderzoek naar leukemie. Hij gaf de beurs terug toen hij vier jaar geleden werd gevraagd om mee te doen aan een reisserie over China. Hoog tijd, dus, om hem over zijn nieuwe serie aan de tand te voelen.

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Heb je er altijd al van gedroomd om voor de camera te staan?
“Nee, het is toevallig zo gelopen. Ik was werkzaam in het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam toen ik werd benaderd door documentaireproducent De Haaien. Ze zochten iemand die Chinees sprak en met wie zij een serie over China konden maken. De eerste serie werd Langs de Oevers van de Yangtze. Ik ben nooit opgeleid geweest in televisie maken en ik moest wel wennen aan het idee om presentator te zijn.”

De politieke slogan van de Chinese president Xi Jinping is ‘De Chinese Droom’.

Ruben Terlou

Hoe heb je je voorbereid op je nieuwe carrière?
“Toen ik werd gevraagd voor het programma heb ik een paar afleveringen gezien van het reisprogramma Van Moskou tot Moermansk met Jelle Brandt Corstius. En in de tijd dat ik als student in Amsterdam woonde, ging ik elk jaar naar het documentaire festival, IDFA. Daar heb ik veel van opgestoken.”

Word je nu weleens herkend op straat? Hoe ga je daarmee om?
“Ja heel veel. Mensen spreken je aan. Op de gekste plekken en op de gekste momenten. Eigenlijk altijd als ik naar buiten ga. Nu doe ik soms lenzen in en een muts op. Het is nooit vervelend dat mensen waardering uiten maar het is ook wel even lekker om anoniem te zijn. De reacties zijn positief en het is bijzonder dat er zoveel mensen van genieten, maar het heeft wel impact. Nu heb ik wel een soort van basisbekendheid ontwikkeld. Het is prima hoor, maar ik heb er nooit om gevraagd.”

Na Langs de Oevers van de Yangtze en Door het hart van China gaat deze reeks over Chinese Dromen. Waarom heb je voor dit thema gekozen?
“De politieke slogan van de Chinese president Xi Jinping is ‘De Chinese Droom’. Je ziet dit op borden langs de weg, in televisiespotjes, noem maar op. Het houdt in dat China weer een wereldmacht is, een supermacht, en dat de Chinezen daarin een verantwoordelijkheid hebben. China was natuurlijk een heel machtig blok op de wereld van de 11e tot de 18e eeuw. Hij wil dat China weer glorieus wordt, net als in de tijd van het Keizerrijk. Het lag voor ons voor de hand om de Chinese droom als thema te nemen, maar wat ik niet wilde was het te politiek maken, ik wilde dat het over de gewone mens gaat.”

China is in de afgelopen jaren repressiever geworden.

Ruben Terlou

Hoe heb je die reis zelf ervaren?
“Ik vind het bijzonder dat ik zo dicht bij mensen kan komen en dat ze hun verhaal willen delen en dat ik dat weer met de kijker kan delen. Dat vind ik wel een voorrecht. Tijdens deze reis vond ik het bijzonder om met een rechter mee te kunnen lopen tijdens zijn werk op het platteland. Het was een lange wens van mij om iets van het Chinese rechtssysteem te zien.”

Zijn de Chinezen die je ontmoet altijd zo vriendelijk of is dat alleen op camera?
“Over het algemeen vind ik chinezen erg vriendelijk en open, maar natuurlijk zijn ze niet altijd even aardig. De ontmoetingen op camera zijn niet voorbereid en zij weten ook nog niet welke vragen ik hen ga stellen. Wat je ziet is authentiek, het is heel echt. In die zin is het niet zo geproduceerd, zoals soms gebeurt bij documentaires.”

Durven zij zich uit te laten over politiek?
“Niet iedereen. Een hoop mensen in China zijn zich bewust van de eventuele risico’s als ze kritiek leveren, impliciet op de communistische partij. China is in de afgelopen jaren echt wel repressiever geworden.”

Heb je wel eens iemand in de problemen gebracht door een interview?
“Nee dat denk ik niet. Ik geloof dat we daar heel zorgvuldig in zijn. We doen niets zonder toestemming. In de montage hebben we daar pittige discussies over. Je wilt niemand in gevaar brengen. Daar denken we wel over na.”

We moesten onze auto laten staan en zijn lopend door kleine straatjes weggekomen.

Ruben Terlou

Voel je je als journalist in de gaten gehouden door de Chinese overheid?
“Absoluut. We moeten permits aanvragen. Dat is al best een intensief proces. Ze willen weten welke thema’s je gaat behandelen, dus je moet daar wel een beetje behendig in zijn en jezelf extra ruimte verschaffen omtrent het onderwerp. Het wordt over de jaren heen ook steeds moeilijker om toestemming te krijgen om een documentaire te maken.”

Heb je je op een andere manier wel eens onveilig gevoeld in China?
“We moesten afgelopen jaar voor het eerst vluchten voor de Chinese politie. We maakten een item over moeders die hun enige kind hebben verloren en bij elkaar komen om hun verdriet te delen. Iemand had de politie getipt dat deze mensen samenschoolden en dat daar ook media bij aanwezig was. Dat vond ik wel heel heftig. Dat zegt wel iets over de mate van de politieke repressie. We moesten onze auto laten staan en zijn lopend door kleine straatjes weggekomen. We hebben halsoverkop de stad verlaten. Maar over het algemeen voel ik me in China juist superveilig. Er is weinig criminaliteit. Soms is er wel een vechtpartij van dronkenlui ofzo, maar niet met mij hoor.”

Heb je terwijl je daar was ook iets meegekregen van de protesten in Hong Kong?
“Wij waren aan de oostkust bezig met een aflevering over Taiwan, toen de protesten uitbraken in Hong Kong. We wilden daar wel heen om te filmen, maar er was een risico dat de situatie ten tijde van uitzending totaal anders zou zijn, en dan ben je niet actueel genoeg. Taiwan hoort trouwens volgens de communistische partij ook gewoon bij China en de Taiwanezen verzetten zich daar heel erg tegen. Je zou kunnen zeggen dat Taiwan wellicht dezelfde toekomst te wachten staat als Hong Kong.”

Wat is de volgende stap? Ben je in de toekomst nog van plan iets met je artsendiploma te doen?
“Ik zou best een project willen doen wat iets met gezondheid en ziekte te maken heeft, maar of ik echt als dokter zou gaan werken? Dat denk ik niet. Ik kan van mijn werk leven en verdien genoeg om dit te kunnen blijven doen. Ik vind het een voorrecht om betekenisvolle verhalen te vertellen over de wereld. Na drie reisseries over China lijkt het me ook leuk om projecten te doen die niet met China te maken hebben, misschien als regisseur van een film of documentaire. De mogelijkheden zijn eindeloos.”

De VPRO-serie Chinese dromen is zondag om 20.25 uur te zien op NPO 2