Spring naar de content
bron: nandhu kumar

We lijden massaal aan het Onze Jongens Stierven Niet Voor Niets-syndroom

Vandaag op onze zeepkist: huisarts Huib Pieter Rutten vindt dat er meer levens kapot gaan door de coronamaatregelen dan er worden gered. “Zullen de politici van nu betere keuzes maken dan honderd jaar terug?”

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: De Redactie

De fantastische schrijver Yuval Noah Harari (Sapiens) beschrijft in zijn boek Homo Deus het Onze Jongens Stierven Niet Voor Niets-syndroom. Het lijkt alsof we gegijzeld zijn door dit syndroom: hoe meer offers we brengen ten aanzien van een ingebeeld verhaal, hoe sterker dat verhaal wordt omdat we wanhopig zin willen toekennen aan de offers en het leed wat het bracht, schrijft hij.

Italië haakte in 1915 aan bij Frankrijk, Rusland en Engeland om de gebieden Trento en Trieste te bevrijden van Oostenrijk-Hongarije. De Italiaanse politici hielden vurige pleidooien en honderdduizenden Italiaanse recruten meldden zich. In de strijd langs de Isonzo-rivier stierven in de eerste slag 15.000 soldaten, bij de tweede slag 40.000 en bij de derde confrontatie stierven er 60.000. Dat ging twee jaar zo door, totdat de Oostenrijkers terugsloegen (Slag bij Caporetto) en de Italianen terugdreven tot aan Venetië.

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Het avontuur in de Eerste Wereldoorlog heeft de Italianen 700.000 doden en een miljoen gewonden gekost. Na de eerste slag hadden de Italiaanse politici een verdrag kunnen voorstellen – wat Oostenrijk-Hongarije goed was uitgekomen omdat ze op meerdere fronten vochten – maar dan moesten de politici uitleggen dat die 15.000 Giovanni’s en Mario’s voor niks waren gestorven. Ergo, de tweede aanval ‘moest’ wel plaatsvinden, en de derde en de vierde en nog veel meer.

Het teleurgestelde volk koos na de oorlog voor de fascist Benito Mussolini, die compensatie beloofde voor al die offers. Het volk wilde blijven geloven in het nut van al die offers – stel je voor dat de soldaat zonder benen moest toegeven dat hij voor domme politici was gestorven en niet voor de eeuwige glorie van het Romeinse Rijk. Was je je zoon verloren, dan moest dat nut hebben en dus stemde je op Mussolini. Hij zou de Italianen niet veel later ook nog de Tweede Wereldoorlog in trekken.

Het toerisme is dood, talloze horeca uitbaters hebben voor altijd hun deuren gesloten en duizenden kleine bedrijven zijn failliet

Het is makkelijker om in de fantasie te blijven hangen omdat dit het offer legitimeert. Dat principe is al heel oud. De arme boer die zijn mooiste koe offert aan de goden, moet wel geloven in die goden, anders was zijn offer zinloos, en hij niet alleen arm maar ook een goedgelovige sukkel. Dus werd er nog een koe ten offer gebracht, en later een varken of nog een koe. Zo hoefde de boer niet toe te geven dat het eerste offer zinloos was. Om dezelfde redenen, als ik mijn kind heb geofferd aan de Italiaanse Staat, of mijn benen aan de communistische revolutie, dan zal dat mijn vastberaden geloof daarin alleen maar versterken. Inzien en toegeven dat het zinloos was, dat het geloof berust op een leugen, is dan niet te verkroppen.

De samenleving heeft een enorme opoffering gedaan in de oorlog tegen corona. Het toerisme is dood, talloze horeca uitbaters hebben voor altijd hun deuren gesloten, duizenden kleine bedrijven zijn failliet, de cultuursector is op sterven na dood, men draagt mondkapjes en knuffelen of een hand schudden ist verboten! Dat zijn geen gevolgen van het coronavirus, maar van de overheid. En net als de Italianen honderd jaar geleden, moeten die offers zinvol zijn geweest. We willen het geloven, we willen heel graag dat rivieren van handendesinfectans, benauwde mondkapjes en niet naar een concert, naar de sportschool of naar kantoor – dat het echt uitmaakt. Want dan doen we het ergens voor. Ik zal niet ontkennen dat al die maatregelen enig effect hebben gehad, maar welk effect, dat is de vraag.

Net als de Italianen in de Eerste Wereldoorlog, hebben we nu reeds de eerste en de tweede slachting gehad – en ik heb het niet over de doden door corona, maar door de maatregelen die zijn genomen. Aanvankelijk ‘moesten we wel’ want het leek een gevaarlijk virus. Nu we terug kunnen kijken en ons moeten beraden op de zin van meer offers, zijn er twee mogelijkheden. Eerst wat achtergronden.

Bron: www.allecijfers.nl

In de hierboven getoonde grafiek zien we links de verdeling naar leeftijd van Nederland. De eerste vier staven in de grafiek tonen de normale, min of meer gezonde levensverwachting, de groepen zijn dan ook allemaal ongeveer even groot – tot aan de groep van 65 plus. Dan tekenen zich de gevolgen af van ziekten en ongevallen. Gemiddeld worden we een jaar of 82. De groep 80 plus is dan ook ‘maar’ vijf procent in Nederland. De rechtergrafiek (cijfers en tabellen van www.allecijfers.nl) laat zien dat van alle overledenen met corona – of is het door corona – het gros op het conto van de 65-jarigen en ouder komt. Dat is maar liefst 94% van de overledenen. Tweederde van de overledenen is tachtigplus; in de jongere overledenen is er meestal sprake van aanzienlijke co-morbiditeit.

Er was in februari en maart van dit jaar paniek, want na jaren van bezuinigingen en sluitingen van eerste hulpen en ziekenhuizen en minder Intensive Care-bedden en veel minder personeel dan vijftien jaar terug, bleek dat er weinig overcapaciteit was om grote groepen zieken aan te kunnen. Er was dus niet alleen politiek gezien een reden om offers te brengen in de vorm van beperkende maatregelen. Er zijn zeker zinnige maatregelen ingevoerd, maar de mondkapjes voor gezonde mensen horen daar echter niet bij. Het overmatig testen ook niet, in mijn nederige opinie. En waarom staat Covid-19 überhaupt op lijst A, samen met ebola, polio en de pokken? Als medicus kan ik alleen maar zeggen: haal corona direct van lijst A af. Zijn ze nou helemaal betoeterd!

Als arts beschouw ik elk overlijden als een familiedrama, edoch is het overlijden in deze groep inherent aan de hoge leeftijd en de bijkomende lichamelijke kwalen

De ambtelijke beleidsmakers kunnen nu (bijna) niet meer terug naar normaal, dan moeten ze toegeven dat veel van die offers zinloos waren. De maatregelen moeten namelijk strenger, zo wordt verkondigd, want Bianca van achttien had een snotneus en ze is positief getest. De politici in de westerse landen hebben daarom de economie gedecimeerd. Wereldwijd kosten de maatregelen echter vele malen meer levens dan corona.

Laten we hopen dat niet de paniek regeert, of dat het Onze Ouderen en Zwakken Stierven Niet Voor Niets-syndroom de ratio kaapt. Als arts beschouw ik elk overlijden als een familiedrama, edoch is het overlijden in deze groep inherent aan de hoge leeftijd en de bijkomende lichamelijke kwalen, zoals diabetes, matige algehele conditie, verminderde long- en hartcapaciteit en dementie. In dat laatste geval komt een infectie als een welkome vriend, om in de woorden van Shakespeare te treden.

Er gaan veel meer levens kapot door de maatregelen dan er worden gered

In feite is ieder mens waarbij de leeftijd in het gebied ligt van de standaarddeviaties van de gemiddelde leeftijd, een potentieel slachtoffer van statistieken. Dat is een wat kille benaming voor een groep die mij erg aan het hart gaat; het is wel de realiteit. Derhalve is het discutabel om het overlijden van een 84-jarige dame met Alzheimer, Diabetes en COPD, aan Covid-19 te wijten. Statistisch gezien was het overlijden immers imminent.

Het continueren van de maatregelen zal mogelijk de curve nog wat vlak houden, maar de prijs is veel te hoog – er gaan veel meer levens kapot door de maatregelen dan er worden gered. De Volkskrant schreef in mei dat er tienduizend mensen tien jaar eerder gaan overlijden. We zijn nu zes maanden verder en we staan op een kruispunt. Doorgaan met dit beleid zal vele malen meer levens gaan kosten. Zullen de politici van nu betere keuzes maken dan honderd jaar terug? In een tijd waarin de waanzin lijkt te regeren, heb ik er een hard hoofd in. 

Heeft u ook een actueel opinieartikel geschreven dat u graag bij een groot publiek onder de aandacht wilt brengen? Mail het stuk (maximaal 500 woorden) dan o.v.v. Zeepkist naar [email protected]. De beste stukken plaatsen we op onze website.