Spring naar de content
bron: anp

Komt de vijand opnieuw uit het oosten?

Rusland stelt zich steeds assertiever op, de spanningen met China nemen toe, Oost-Europese landen hebben het steeds vaker aan de stok met Brussel. Is de Koude Oorlog eigenlijk wel voorbij? En zo niet, hoe erg is dat? ‘Wanneer Rusland als tegenstander zou verdwijnen, kun je de NAVO opheffen.’

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Hans van Willigenburg

Het blijft toch wonderbaarlijk dat verklaringen, persconferenties en geopolitieke statements die achter de muren van het Kremlin tot stand komen anno 2021 in het Westen met ongeveer evenveel wantrouwen en achterdocht worden benaderd als pakweg veertig jaar eerder, toen Leonid Brezjnev de communistische leider was van de ideologische vijand genaamd Sovjet-Unie. Wie had na de ‘perestrojka’ van Gorbatsjov en de val van de Muur, in 1989, gedacht dat er ruim drie decennia later – terwijl de McDonalds in Moskou even dominant aanwezig is als in elke westerse stad en het kapitalisme in de voormalige Sovjet-Unie heeft gezegevierd – niet het begin van een vriendschappelijke band zou zijn gegroeid tussen Rusland en het ‘vrije’ Europa? Sterker: de relatie lijkt op een dieptepunt aanbeland. Er ontstaan steeds duidelijkere scheuren. EU-landen als Hongarije, Polen, Slowakije en Slovenië geven met hun afkeer van Brusselse dictaten de Russische president een reden om in zijn vuistje te lachen. Deze scheuren lijken de oude tegenstelling, Oost-West, alleen maar nieuw leven in te blazen. 

Na de euforie van 1989 is het dus onwaarschijnlijk teleurstellend dat er tussen Oost en West geen duurzame vertrouwensband is ontstaan, geen geopolitieke ruimte met gemeenschappelijke waarden. Het is verleidelijk dat mislukken op de rekening van het Oosten te schrijven, dat om ogenschijnlijk moeilijk achterhaalbare redenen niet in staat is gebleken de liberale democratie volledig te omarmen. Voorvechters van mensenrechten zouden elke dag wel een demonstratie kunnen organiseren over intimidaties van de pers, discriminerende wetten en mensenrechtenschendingen in Rusland en Oost-Europa. Maar met hun inmiddels befaamde boek Falend licht is het Ivan Krastev (een Bulgaarse politicoloog) en Stephen Holmes (een Amerikaanse rechtsgeleerde) gelukt de schijnwerpers van de mislukking te verplaatsen van de imperfecte democratieën in het Oosten naar de zegevierende, zichzelf wél als perfect beschouwende democratieën in het Westen. De laatsten zijn er tot hun eigen stomme verbazing niet in geslaagd de landen in het Oosten zodanig te disciplineren dat ze stuk voor stuk een getrouwe kopie zijn geworden van ons liberale staatsmodel. 

Paywall

Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.

Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.

Kies een lidmaatschap