Spring naar de content

Wanneer een trekker een wapen wordt kan het goed misgaan

Wanneer is een simpele boerentrekker een wapen en wanneer niet? Die vraag dringt zich op naar aanleiding van een interview met boerenvoorman Mark van den Oever. De leider van Farmers Defence Force kondigde in De Volkskrant aan opnieuw uit te rukken naar het huis van minister Christianne van der Wal. Dit keer met ‘veel meer’ boeren en dus nog méér trekkers. Waar ligt de grens, vraagt Ton F. van Dijk zich af? Wanneer wordt een landbouwvoertuig eigenlijk een middel om anderen te bedreigen?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk

Niet alleen zei boerenleider Mark van den Oever dat het lot van de boeren tijdens de stikstofcrisis te vergelijken is met dat van de Joden in de Tweede Wereldoorlog, ook kondigde hij aan dat boeren minister Christianne van der Wal (VVD) binnen afzienbare tijd opnieuw met een bezoekje aan haar privéadres zullen vereren. 

Vorige keer waren het zo’n vijftig imposante trekkers, dit keer komen we met meer, zo verzekerde de leider van Farmers Defence Force. De journalisten van de krant penden het op met een explosie aan maatschappelijke reacties tot gevolg.

Van der Wal is als minister belast met het uitvoeren van het beleid van het kabinet om boeren verplicht uit te kopen om zo tot een reductie van stikstofuitstoot te komen.

In die rol kan zij dus ook als minister verantwoordelijk worden gehouden voor de gevolgen die veel boeren zullen ondervinden in hun bedrijven, maar gezien de aard van hun werk, ook in hun privéleven.

Dat laatste rechtvaardigt zeker protest binnen de grenzen van de rechtsstaat en maakt het zelfs sympathiek. Voor veel boeren gaat het om een existentiële crisis en iedereen heeft het recht, of zelfs de morele plicht, voor z’n eigen bestaan op te komen.

Voor veel boeren gaat het om een existentiële crisis en iedereen heeft het recht, of zelfs de morele plicht, voor z’n eigen bestaan op te komen

In die zin is goed te begrijpen dat de emoties bij de getroffen boeren tot ongekende hoogte oplopen en dat zij het beleid vanuit hun perspectief als zeer onrechtvaardig ervaren. Alles waar zij voor staan staat ter discussie.

Van der Wals beleid heeft grote gevolgen voor henzelf, hun gezinnen en de toekomst van hun kinderen, die vaak de boerenbedrijven van hun ouders en voorouders willen voortzetten en die toekomstdroom nu in duigen zien vallen. Een verschrikking.

Deze boerenfamilies zijn dan ook bereid om hun belangen met hand en tand te verdedigen en dat zouden we vermoedelijk allemaal doen wanneer ons een existentiële bedreiging ten deel zou vallen.

Maar waar ligt de grens? Mag je bijvoorbeeld een minister, die ook een gezin heeft en een privéleven, thuis lastig vallen, zoals nu door Van den Oever wordt aangekondigd?

Wat boeren wél mogen en wat ze niet mogen, wordt vanzelfsprekend in eerste aanleg bepaald door de grenzen van de wet. En om die reden mochten boeren onlangs dus vreedzame protestacties voeren bij het huis van minister Van der Wal. Hoe vervelend dat ook voor haar is.

Dreigen en intimideren mag niet. We herinneren ons allemaal de ‘fakkelman’ die bij minister Kaag voor de deur stond. Is een brandende fakkel een wapen? Niet als deze wordt gebruikt om in een optocht te pleiten voor wereldvrede.

Maar kennelijk wél wanneer je aanbelt bij een politicus en deze zich bedreigd voelt, zoals Kaag zelf bij de rechter verklaarde. Ze was bang dat de brandende fakkel naar binnen gegooid zou worden en haar huis in brand zou zetten. De rechter ging hierin mee en de fakkelman kreeg straf.

De protesterende boeren die voor de deur van Christianne van der Wal in opstand kwamen tegen de overheid, die hun gezinnen bedreigt, hebben een legitieme zaak om voor te vechten. Ze kwamen echter niet met een gehuurde touringcar, met hun auto’s die netjes verderop werden geparkeerd, of op de fiets. 

De protesterende boeren die voor de deur van Christianne van der Wal in opstand kwamen tegen de overheid, die hun gezinnen bedreigt, hebben een legitieme zaak om voor te vechten

De boeren gebruikten hun trekkers om hun klachten over het beleid kracht bij te zetten. Van der Wal liet – net als Kaag – op blote voeten voor haar huis weten zich bedreigd te voelen, maar de politie stelde vast dat geen enkele wet was overtreden.

Je mag van de wet met een landbouwvoertuig in een woonwijk rijden. Dus ook met vijftig tegelijk, of zo meteen dus nog ‘veel meer’ als het zo uit komt.

Een om wellicht begrijpelijke redenen juiste en tevens deëscalerende interpretatie van het wetboek van strafrecht, die de politie ter plaatse maakte. Maar wanneer gaat het te ver?

Een mes in je besteklade, een balpen in een etui, een hamer in een gereedschapskist, het is allemaal volstrekt normaal en tevens wettelijk toegestaan.

Tot het moment waarop je het mes oppakt en voor het gezicht van een politieagent houdt.  Een balpen wordt een wapen, wanneer je hem met een kruisboog tussen iemands ogen wil schieten. Een hamer wanneer je er iemands hersens mee dreigt in te slaan.

Zelfs het meest onschuldige werktuig waarover we van nature beschikken, de blote handen van een mens, kunnen afhankelijk van de context een wapen vormen. Hoeveel goeds wordt er iedere dag met die handen gedaan in ziekenhuizen? Hoe vaak worden anderen er jaarlijks mee gewurgd?

Zelfs het meest onschuldige werktuig waarover we van nature beschikken, de blote handen van een mens, kunnen afhankelijk van de context een wapen vormen.

Uit deze logica vloeit voort dat ook een trekker afhankelijk van de context een wapen kan vormen. Niet op het land of rond de boerderij, maar wel bijvoorbeeld toen een boer de deur van het provinciehuis in Groningen inbeukte met zijn trekker.

De trekker, het symbool van de boerenstand, werd toen een wapen in de handen van één of meer doorgedraaide boeren. Voor dat laatste kunnen we begrip hebben, voor het eerste niet.

En juist diezelfde symboolwaarde van de trekker wordt nu als argument gebruikt om de aanwezigheid van een groot aantal ‘landbouwvoertuigen’ voor de deur van een minister te rechtvaardigen: het was puur symbolisch, er ging geen enkele dreiging van uit.

Misschien op dat moment niet, maar één van de redenen dat de boeren met hun trekkers oprukten naar het Veluwse dorpje waar Christianne van der Wal resideert, is natuurlijk dat trekkers in deze hoeveelheden in een smal woonstraatje een intimiderend effect kunnen hebben. 

Een brief of verklaring waarin wordt gepleit voor het terugdraaien van het bekritiseerde stikstofbeleid kun je ook aanbieden als je op de fiets komt. Gehuld in een blauwe overall met laarzen. Over sterke symbolen gesproken.

Nu voelde de minister zich door de trekkers in haar privé-omgeving bedreigd en dat lijkt me invoelbaar. Toen de boeren met hun trekkers via de snelwegen oprukten naar Den Haag werd het leger ingezet om barricades op te werpen en dat was niet voor niets. 

De meeste boeren zijn vreedzaam en vechten een eerlijke strijd, maar één heethoofd met een John Deere is genoeg om de zaak volledig uit de hand te laten lopen.

De meeste boeren zijn vreedzaam en vechten een eerlijke strijd, maar één heethoofd met een John Deere is genoeg om de zaak volledig uit de hand te laten lopen 

Daarom: wie zich verzet tegen de inzet van trekkers voor de deur van een minister, is niet tegen de boeren. Maar het feit dat een minister nu permanent beveiligd wordt en er voor haar deur een politieauto staat, is Nederland onwaardig. 

En zeg nu niet, dat geldt ook voor het stikstofbeleid, want in dat geval is mijn advies: stem op Caroline van der Plas (BBB) en vecht het uit daar waar het hoort: in het parlement, het privéadres van onze democratie.