Spring naar de content
bron: anp

Wopke Hoekstra moet ministerschap opgeven om CDA te redden

Nu het CDA bijna is weggevaagd door de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas is het de vraag of partijleider Wopke Hoekstra het in zich heeft om de christendemocratie van de ondergang te redden. Ton F. van Dijk vindt dat de huidige vice-premier en minister van Buitenlandse Zaken zo snel mogelijk als fractieleider in de Tweede Kamer leiding moet geven aan de redding van zijn partij. Dat kan als de huidige fractievoorzitter Pieter Heerma minister wordt in het kabinet. Het is nu of nooit.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk

Waar Caroline van der Plas een historische en ongeëvenaarde overwinning boekte met haar BBB – de partij werd in alle provincies de grootste – is het CDA de onwaarschijnlijke verliezer. De partij, ooit goed voor zo’n vijftig zetels in de Tweede Kamer, is ‘midscheeps’ geraakt, aldus politiek leider Wopke Hoekstra. Het CDA is daarmee een partij in pure doodsnood en de vraag is of het tij nog gekeerd kan worden.

De christendemocraten bevinden zich in een onmogelijke positie. Als lid van de stikstofcoalitie sloot men een regeerakkoord waarin staat dat in 2030 alle doelen op dit beleidsterrein zo’n beetje gehaald moeten zijn.

Coalitiegenoot Tjeerd de Groot van D66 liet de afgelopen maanden niet na om uit te leggen wat dat betekent: een halvering van de veestapel en daarmee van de boerenstand. Met ogenschijnlijk sardonisch genoegen ramde het D66-Kamerlid deze boodschap erin. En daarmee droeg hij volgens velen bij aan de woekerwinst van BBB.

Voor CDA-collega Derk Boswijk reden om er meteen na de enorme nederlaag op te wijzen dat De Groot coalitiegenoot CDA persoonlijk het ravijn in had geduwd met zijn polariserende stikstofretoriek. Misschien toonde Boswijk zich een slecht verliezer door de vinger naar anderen te wijzen, maar een punt heeft hij zeker.

Misschien toonde Boswijk zich een slecht verliezer door de vinger naar anderen te wijzen, maar een punt heeft hij zeker.

De winst van BBB is een ‘middelvinger’ van boeren en burgers naar het kabinet, zo stelde Caroline van der Plas. En waar VVD, D66 en CU door de electorale kaasschaaf werden getroffen – het verlies van deze partijen is relatief te overzien – heeft de traditionele achterban van het CDA snoeihard met de partij van Wopke Hoekstra afgerekend.

En daarmee bevindt de partijleider én minister van Buitenlandse Zaken zich in een uiterst benarde positie en is vooralsnog volstrekt onduidelijk hoe hij zich hieruit denkt te redden en welke gevolgen dat heeft voor de stabiliteit van de coalitie.

Doorgaan op basis van het huidige regeerakkoord betekent vrijwel zeker een langzame dood voor het CDA. De zwaargewonde partij kan dan alleen nog kan hopen op een LPF-effect bij BBB. De BoerBurgerBeweging zou dan voor de komende Tweede Kamerverkiezingen (uiterlijk over twee jaar) volledig moeten imploderen naar goed gebruik bij grote nieuwkomers in de politiek. Daarop hopen is echter wellicht ijdel. Want wat als de gewenste teloorgang van BBB uitblijft?

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Doorgaan en niets doen is dus geen optie. Breken dan misschien? Ook dit scenario biedt weinig soelaas. Immers dan komt het afrekenmoment in de vorm van verkiezingen nog eerder en is de kans groot dat het huidige sentiment onder kiezers ook in dat geval zal domineren en het CDA verder wordt gemarginaliseerd. Het CDA is een partij die met hoge snelheid afkoerst op een muur en tegelijkertijd gas geeft, zo lijkt het. 

Doorgaan en niets doen is dus geen optie. Breken dan misschien? Ook dit scenario biedt weinig soelaas.

Bij ongewijzigd beleid zal de eens zo machtige fusiepartij CDA (na het samengaan van KVP, CHU en ARP) een pijnlijke rol in de marge van de Nederlandse politiek onder ogen moeten zien. 

Het regeerakkoord openbreken zoals Wopke Hoekstra voorstelt, lijkt daarbij nauwelijks een oplossing. Immers coalitiegenoot D66 zal niet accepteren dat wezenlijk afstand wordt gedaan van de huidige stikstofkoers, met een val van het kabinet tot eventueel gevolg. En ook dat lost het CDA-probleem dus niet op.

Intussen zwelt de kritiek op partijleider Wopke Hoekstra aan. De boomlange politicus werd nog niet eens zo lang geleden ‘gevraagd’ om deze rol op zich te nemen. Dit gebeurde toen bleek dat het CDA onder de democratisch gekozen lijsttrekker Hugo de Jonge in de peilingen onvoldoende potentie toonde.

Nu blijkt diens vervanger Wopke Hoekstra echter zo mogelijk nog minder aantrekkelijk voor CDA-kiezers dan De Jonge. Kreeg Hoekstra bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen het lek niet boven, nu is de partij dus onder zijn leiding gehalveerd. 

Consultant Hoekstra, voormalig praeses van Minerva, resoneert als politicus niet bij het electoraat. Zei hij eerder zelf dat hij meer bestuurder is dan politicus, nu wordt deze conclusie kennelijk gesteund door een groot deel van zijn eigen achterban. De verliefdheid op de man ‘die Rutte van de troon zou kunnen stoten’ (quod non) is geheel voorbij.

De verliefdheid op de man ‘die Rutte van de troon zou kunnen stoten’ (quod non) is geheel voorbij.

Hoekstra viel al door de mand als partijleider toen hij, ruim een jaar geleden na een slopende formatie, koos voor het ministerschap van Buitenlandse Zaken. Vanuit persoonlijk perspectief wellicht een droombaan, maar op het eerste én tweede gezicht niet de keuze van een betrokken partijleider, die vecht voor een sterk CDA en bijbehorend ideaal.

Als topdiplomaat is Hoekstra binnen zijn partij qualitate qua veel afwezig en daarmee kiest hij onverhuld voor zichzelf. Wat de gevolgen daarvan zijn, is met de enorme verkiezingsnederlaag in de Eerste Kamer inmiddels kristalhelder. Het CDA is de facto een partij zonder leider. Hoekstra lijkt daarmee onderdeel van het probleem en niet van de oplossing, waar het CDA nu zo naar verlangt.

Mocht Wopke Hoekstra het in zich hebben om het CDA te redden van de ondergang, dan dient hij nu onverwijld toe te treden tot de Tweede Kamerfractie om als kapitein het zinkend schip zelf naar de haven te begeleiden.

Dit kan als één van de huidige fractieleden, bijvoorbeeld Pieter Heerma, als minister zijn plaats inneemt in het kabinet eventueel met een vice-premierschap voor CDA hopeful Hanke Bruins Slot. Als nummer één op de lijst kan Hoekstra dan terugkeren in de Kamer.

Is Wopke Hoekstra tot dit persoonlijk offer niet bereid, dan kan hij beter plaatsmaken voor een nieuwe en aansprekende leider, voor zover het CDA daarover kan beschikken. In een wereld waarin het electoraat steeds weer laat zien te stemmen op personen in plaats van ideologie, lijkt dat nog de beste strategie.