Deze column gaat niet over seks. Dat had ik derhalve ook net zo goed onvermeld kunnen laten, daar heeft u gelijk in, maar ik wilde het toch gezegd hebben, want als je een column begint met een zin waarin de begrippen ‘Raad van State’ en ‘stikstofbeleid’ in één verband worden genoemd, haakt elke lezer al na die eerste zin af. Nu bent u echter al bij de derde zin, dus kunt u net zo goed doorlezen.

De Raad van State is de hoogste bestuursrechter van Nederland. Tegen een uitspraak van de Raad van State is geen beroep mogelijk. Dit hoogste rechtsorgaan heeft een week of twee geleden bepaald dat het Nederlandse stikstofbeleid in strijd is met Europese wetgeving.  Deze uitspraak deed aanvankelijk weinig stof opwaaien omdat het even duurde totdat de consequenties ervan doordrongen bij de bestuurders van ons land. Inmiddels is duidelijk geworden dat het vonnis betekent dat zo goed als elke bouwvergunning ten onrechte is verleend. Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) heeft afgelopen vrijdag bekendgemaakt dat er een crisisteam is opgericht dat bestaat uit medewerkers van verschillende ministeries en provincies en dat deze week voor het eerst bijeen zal komen. “Zo’n beetje ieder bouwproject,” zei de minister toen haar werd gevraagd welke specifieke projecten door de uitspraak problematisch, om niet te zeggen onwettig waren geworden.

Het doet me denken aan de maffia. Een van de vele problemen van Italië is dat de maffia infiltreert in bouwprojecten. Daar is wel wetgeving tegen gemaakt, natuurlijk, maar als je bouwprojecten waarbij de maffia is betrokken conform die wetgeving zou stilleggen, zou er helemaal niets meer worden gebouwd, want de maffia is betrokken bij zo’n beetje ieder bouwproject.

Maar ik wilde het eigenlijk helemaal niet over de maffia hebben. Ik heb mij deze irrelevante associatie alleen maar gepermitteerd omdat columns waarin de maffia wordt genoemd beter worden gelezen dan column waarin de maffia wordt verzwegen, zoals de maffia in Italië dan maar wordt verzwegen omdat er toch moet worden gebouwd, want de economie moet toch groeien.

Het Nederlandse probleem met de bouwprojecten lijkt in eerste instantie een administratieve kwestie. Het crisisteam zal het als zodanig beschouwen. Het vergunningenstelsel klopt niet, dus dat moet worden aangepast. Er moet een list worden verzonnen, zoals de minister dat uitdrukte. Maar het probleem is veel fundamenteler dan dat. Anders zou ik er natuurlijk ook geen column aan wijden. Het probleem is dat bouwprojecten altijd in strijd zullen zijn met natuurwetgeving of anders is die natuurwetgeving niet goed genoeg. Je kunt niet bouwen zonder schade te berokkenen aan de natuur. Dus als je de natuur, het klimaat en de planeet serieus neemt, kun je niet meer bouwen. Maar de economie moet toch groeien, ik hoor het u zeggen. Economische groei is heilig. Dat is het probleem.

Vanaf het moment dat we 200.000 jaar geleden op twee benen zijn gaan staan, is het de menselijke lotsbestemming geweest om te bouwen, eerst hunebedden, vervolgens piramides en toen de verbreding van de A4. Al 200.000 jaar lang zijn wij als menselijke soort bezig geweest om onze economie te laten groeien. Maar hoewel de economie het model van eeuwigdurende groei als dogma heeft, is eeuwigdurende groei een onmogelijkheid, omdat onze planeet eindig is. Na 200.000 jaar lopen we tegen de grens aan. De planeet raakt uitgeput. Als we nog meer bouwen en de economie nog meer laten groeien, gaat dat ten koste van het voortbestaan van de planeet als natuurlijke habitat van de menselijke soort.

We zijn zozeer geïndoctrineerd door de noodzaak van economische groei dat we niet eens stilstaan bij de vraag waarom we eigenlijk steeds meer moeten bouwen, produceren en consumeren. Wie wordt daar eigenlijk beter van? In Italië is dat tenminste duidelijk. De maffia wordt er beter van. Buiten Italië is het antwoord identiek, al zou je de maffia daar misschien anders noemen. Ondernemers bijvoorbeeld. Of multinationals.

De uitspraak van de Raad van State over het Nederlandse stikstofbeleid is een administratief ongemakje dat een puntje oplicht van de sluier die een enorm en fundamenteel probleem aan het zicht onttrekt: de grenzen van de economische groei zijn bereikt. Er zijn te veel mensen op deze planeet. We hebben ons te succesvol voortgeplant. Zo gaat deze column eigenlijk toch vooral over seks.