Helaas lag het net iets anders. Vijf steden kwamen mevrouw Rijxman een bidbook aanbieden, waarmee zij hopen het Eurovisie Songfestival te mogen organiseren. Dat mevrouw Rijxman zat te glunderen, heeft er mee te maken dat zij straks een beslissende stem heeft bij de toewijzing.

Ja, Shula Rijxman is een belangrijke mevrouw!

Het aanbieden van de bidbooks was trouwens een hele bedoening. Ze kwamen op de fiets of met een hoempa. Of ze kwamen te laat. De steden Utrecht, Maastricht, Rotterdam, Arnhem en Den Bosch pakten zo groot uit dat tv-recensent Han Lips in Het Parool sprak van het ‘toppunt van oer-Hollandse kneuterigheid’. Bij die krant waren ze blij dat het hele zangfestijn aan Amsterdam voorbij was gegaan. Nu zit Rotterdam wellicht met de gebakken peren. De PVV aldaar wil ingrijpen wanneer Madonna het in haar hoofd zou halen om straks in de Maasstad op te treden.

Wat zal Madonna geschrokken zijn, toen ze dat hoorde!

In Nederland schijnen Cornald Maas en Gerard Joling de grote kenners van het Songfestival te zijn, wat illustreert dat leeghoofdigheid een pré is om op de televisie te mogen komen. Maar het allermooiste is ongetwijfeld dat al die bidbooks zullen aantonen dat je als stad ontzettend veel gaat verdienen aan zo’n evenement. In Utrecht, Maastricht, Rotterdam, Arnhem of Den Bosch zullen de miljoenen tegen de plinten klotsen – ze kunnen bijna niet wachten.

And Now for Something Completely Different!

Waar op de televisie helaas geen droge cent mee is te verdienen, dat zijn boekenprogramma’s. Het is vaak geprobeerd, maar nooit echt gelukt.  In mijn geheugen schuiven die boeketiers voorbij: H.A. Gomperts, Hans Keller, Adriaan van Dis, Ad van den Heuvel, Martin Ros, Boudewijn Buch, Michael Zeeman, en ik geloof ook nog Sylvana Simons – allemaal hebben ze het geprobeerd, maar duurzaam is het niet geworden. Hier zo maar een lijst van verdwenen boekenprogramma’s: Open boek, Tussen dag en nacht, Boekengek, Ik heb al een boek, Büch met boeken, Passages, Een koffer vol boeken, Nachtsalon, Zeeman met boeken, Een eerste druk met Midas, Lezen etc, De Plantage, Boeken op Zondag. En dan heb ik het nog niet eens over de vergeefse NCRV-plannen onder de titel: Boek in Waterland.

Grrr…

En dan ben ik er vast nog een paar vergeten, mijzelf bijvoorbeeld. Op radio 1 had ik voor de toenmalige NPS een goed beluisterd programma over voornamelijk non-fictieboeken: De tafel van Pam. Twee uur (!) lang praatten Theo van Gogh, Boudewijn Buch, Nelleke Noordervliet, Jaap van Heerden, Karel van het Reve en ik op hoge toon door elkaar heen. Hilarisch. Soms luisterden daar wel 140.000 mensen naar. Dat cijfer wekte de jaloezie op van Felix Rottenberg, die bobo was geworden bij de NPS en die ook graag zijn eigen programma wilde. Hij naastte onze tijd, zeer tot mijn ergernis, en kreeg vervolgens niet eens de helft van onze luisteraars, zeer tot mijn tevredenheid.

Omdat zoiets nog niet was vertoond, werd ik door Fons van Westerloo gevraagd De Tafel van Pam op televisie te doen. Hij had net voor SBS6 een zender opgericht – aanvankelijk met veel porno – en wilde daarnaast van Net5 ‘een commerciële zender voor intellectuelen’ maken.

Dat zei hij en ik geloofde hem.

Het werd een martelgang. De man bij SBS die ons moest evalueren heette Bert in ’t Hout. Hij droeg altijd een kegel van jenever met zich mee, ook ’s ochtends. Zijn adagium was: “Ik vraag mij altijd af wat mijn schoonmoeder ervan vindt”. Zijn schoonmoeder kreeg gelijk. Na 1 (één) seizoen zie ik nog de krantenkop voor me: “Kijkcijfer Tafel van Pam – 0,0”.

Einde van mijn televisiecarrière met boeken.

Het is reuze moeilijk, ik weet er alles van, maar geen reden om het niet telkens weer te proberen. Tegenwoordig wordt voor een groot publiek alleen nog in De Wereld Draait Door over boeken gepraat, maar dat gebeurt dan voornamelijk door boekhandelaren. Sympathiek, maar diepste wezen verkeerd, want uiteindelijk zijn ook dat mensen die iets te verkopen te hebben. Hun winkel moet draaien, hun verantwoordelijkheid ligt niet in eerste instantie bij de literatuur, maar bij hun personeel. Was het niet Willem Frederik Hermans die heeft gezegd dat boekhandelaren niet moeten lezen (en oordelen), maar achter de kassa moet zitten?

Af en toe komt bij DWDD ook nog wel eens een schrijver op bezoek en die doet daar dan zijn kunstje. Net als de boekhandelaren heeft ook hij (of zij) een winkel, om met Gerard Reve te spreken. Maar hier is het nog te billijken. Je zou de schrijver zelfs een beter lot gunnen met langere spreektijd en minder hijgerige vragen. Matthijs van Nieuwkerk heeft het in een apart programma (Moby Dick) nog even geprobeerd, maar zijn neiging om voornamelijk zijn eigen vrienden uit te nodigen, heeft het resultaat geen goed gedaan.

Bleef over VPRO Boeken. En dat is nu door de firma Shula Rijxman, in nauwe samenwerking met televisiebaas Frans Klein, opgeheven. Ongetwijfeld hebben de twee publieke omroepbonzen deze beslissing genomen in het Thaise restaurant van Frans Klein zijn broer. En keek notaris Quaedvlieg uit Den Haag erop toe dat alles eerlijk is verlopen.

Er komt iets nieuws, iets algemeen cultureels, waarin ook ruimte is voor boeken. Zulke dingen worden altijd gezegd als iets of iemand weg moet.

Het is waar dat VPRO Boeken te weinig kijkers heeft gegenereerd. Het is ook waar dat VPRO Boeken vaak een slaapverwekkend programma is geweest. Dat kwam vooral ook door de slaapverwekkende manier van interviewen, door interviewers die, zo leek het wel, het vak nog moesten leren. En ook zeker waar: niet alle schrijvers die je in dat programma zag, waren genieën. Maar nu is er helemaal niets meer en dat is een regelrecht schandaal. Michel Krielaars heeft volkomen gelijk wanneer hij in NRC Handelsblad schrijft dat “Hilversum zich diep moet schamen”. Hij pleit zelfs voor een protestmars naar de heer en mevrouw Klein-Rijxman!

Gaat vast niet gebeuren.

Laatst hoorde ik iemand in een taalprogramma op de radio-Hilversum jolig zeggen: “Ach, de Nederlandse cultuur is ook maar een dingetje”. En zo is het. Cornald Maas in cultuur met een grote C is nog even geprobeerd, tevergeefs uiteraard. Ik denk dat zelfs dat Gerard Joling met Boeken in Nederland niets zou worden.