De grote naam achter de Europese eenwording is de Fransman Jean Monnet. Een groot man die na de twee wereldoorlogen die hij meemaakte ervan overtuigd was dat de stichting van een groot West- Europees samenwerkingsverband de enige manier was om vrede en geluk veilig te stellen. Het was na de Tweede Wereldoorlog, Europa was zwaar gehavend, leek op een vrouw die kapotte kleren droeg, sterk vermagerd was, haar haren niet had gekamd, maar nog steeds beeldschoon was. West-Europa ging mee in het gedachtegoed van Jean Monnet. Er werd een grote buurt gesticht waarin de buren weliswaar verschillende talen spraken maar nooit meer met elkaar op de vuist gingen.

Vergaande samenwerking pakte goed uit voor de lidstaten. De grenzen werden opgeheven, handel kreeg een enorme boost, de middelen werden gebruikt voor beter onderwijs. In het vreedzame continent eisten vrouwen steeds meer hun plek op, wat tot nog meer welvaart leidde.

Nu willen de voorstanders van de sterkere EU af van de ‘vreedzame wijk’ van Monnet. Het is volgens hen tijd om de wijk uit te roepen tot een groot gezin. Want, de superstaten rukken op, zij zijn de toekomst, die toekomst is angstwekkend, zij dreigen ons tussen hun kaken te verbrijzelen. Alleen als we sterk staan als een grote familie, zijn we in staat om hun kwade plannen te ondermijnen.

Het verbaast me dat bij niemand het idee opkomt dat die regimes in de grote machtsblokken helemaal niet de toekomst zijn. De toekomst is het huidige Europa met haar concept van sterke soevereiniteit voor de kleine, cultureel en taalkundig bepaalde landen, beschermd tegen oorlog dankzij gedeelde belangen. Een magisch evenwicht tussen de Kamers van de soevereine lidstaten en het parlement van de Unie die niet geheel zonder inspraak is, maar ook niet zo veel macht heeft dat democratie in de regio’s moet bloeden.

In grote landen als de Verenigde Staten, Turkije en India bloedt de democratie wel. In Rusland en China is helemaal geen sprake van democratie. Goede democratie is namelijk een onmogelijke taak voor te grote landen. In kleine landen en gemeenschappen kan de focus wel op het geluk en de vrijheid van de burgers liggen. Wordt het land groter, dan wordt de energie opgeslokt door het idee dat niets belangrijker is dan die grootheid in stand te houden. In zulke grote landen is het onmogelijk om de kwaliteit van de democratie op het niveau van die van ons te brengen.

Neem de Verenigde Staten. Voor de grote meerderheid in staten als California en New York is het presidentschap van Donald Trump een nachtmerrie. Enorme gebieden met inwoners  die dezelfde culturele codes delen, zijn door de grootheid van het land veroordeeld tot een president waar ze helemaal niets mee hebben. Als Trump straks besluit om een zinloze oorlog te beginnen of door verkeerde keuzes de economie om zeep helpt, zijn ook de inwoners van California de sigaar, niet omdat ze op de verkeerde man hebben gestemd, maar vanwege het feit dat ze in een veel te groot land wonen waar de demografische hegemonie van staten als Texas en Mississippi de bittere waarheid is.  

Het centralisme doet hetzelfde met de seculieren in Turkije. De hele kustlijn van Istanbul tot Antalya zwicht al zeventien jaar onder het gegeven dat de plattelanders in de binnenlanden geen enkel probleem hebben met de islamistische agenda van Tayyip Erdogan. Met de stemmen die hij uit ultra-conservatieve steden als Konya en Erzurum krijgt, maakt de Turkse president dan ook met groot plezier de levens van stedelingen in Izmir en Istanbul zuur.

Met de stemmen die hij uit ultra-conservatieve steden als Konya en Erzurum krijgt, maakt de Turkse president dan ook met groot plezier de levens van stedelingen in Izmir en Istanbul zuur

Het nog grotere China pronkt met de bouwwerken en rijkdom aan de kust. Daar leven de mensen van de binnenlanden in de armoede die ze van het tijdperk van Mao hebben geërfd. Voor wereldmachten is de eerste prioriteit om de status van het wereldmacht te behouden. De mensen worden vroeg of laat onderdanen. Als stoomtreinen jakkeren de supermachten voort, de mensen die in die supermachten wonen zijn de voor die stoomtreinen.

Derhalve, mochten de optimisten gelijk hebben en de wereld alleen maar beter worden, dan is te verwachten dat niet Europa die landen gaat kopiëren, maar dat die supermachten op den duur met of zonder bloedvergieten uit elkaar vallen en dat de mensen in die veel te grote landen ooit net zo gelukkig worden als wij in onze kleine, brutale, soevereine, eigenwijze landjes van Europa.