In één opzicht ben ik het in ieder geval roerend eens met de woorden die onze premier afgelopen maandag in zijn historische toespraak tot het volk richtte: het is raadzaam het oordeel van specialisten serieus te nemen. Dit inzicht was een verademing in deze tijden, die tot voor kort gekenmerkt werden door een toenemende afkeer van specialisten van welk type dan ook en door de immer hardnekkiger verdedigde misvatting dat alles inclusief de feiten slechts een mening was geworden, en ik wens ons toe dat we dit inzicht weten te behouden wanneer we de coronacrisis hopelijk een keer zullen hebben overwonnen. 

Zolang de coronacrisis haar angstaanjagende hoogtepunt nog moet bereiken, lijkt het mij van levensbelang vertrouwen te stellen in de analyses en richtlijnen van de specialisten van het RIVM. Als iedereen op grond van zelfgegoogelde informatie zijn eigen persoonlijke richtlijnen gaat opstellen, is elke hoop op een indamming van de aanstaande catastrofe vervlogen, dat is duidelijk. Het RIVM bestaat uit kundige mensen die op grond van de beschikbare wetenschappelijke informatie de beste afwegingen maken. Ik zou ook zeker niet zo iemand willen worden die de bevindingen van het RIVM in twijfel trekt. 

Maar het RIVM maakt het mij niet gemakkelijk. De directeur van het RIVM, de inmiddels beroemde Jaap van Dissel, deed in een interview in De Volkskrant vorige week een uitspraak die mij ongewild wantrouwend stemde. ‘Als je alles op slot gooit,’ zei hij, ‘stopt de BV Nederland.’ Ik geloof niet dat deze uitspraak getuigt van een helder zicht op de prioriteiten. Ik denk niet dat het zakelijk belang van Nederlandse ondernemers voorrang zou moeten krijgen op het belang van de Nederlandse volksgezondheid. De uitspraak doet vermoeden dat alles op slot gooien de beste keuze zou zijn voor dat laatste belang, maar dat er voor het eerste belang is gekozen. We kunnen geen mensenlevens opofferen aan onze economie. Zelfs als je egoïstisch en strikt economisch denkt, is dat geen verstandige keuze. Je moet om je economie draaiend te houden toch om te beginnen je werknemers en consumenten in leven houden. 

Andere landen maken zich meer zorgen om hun volksgezondheid en minder zorgen om hun economie dan Nederland. 

Oké, dat was vorige week. De ontwikkelingen gaan snel met dit virus. De regering heeft, mede op advies van Jaap van Dissel en zijn RIVM, inmiddels strengere maatregelen afgekondigd. Misschien zou Jaap van Dissel die uitspraak van vorige week nu niet meer voor zijn rekening willen nemen. Maar het nieuwe beleid, dat de premier in zijn televisietoespraak zo welbespraakt en ernstig toelichtte, is aanzienlijk soepeler dan het beleid in de meeste andere Europese landen, waar bovendien in veel gevallen sprake is van een minder verregaande besmetting dan in Nederland. Andere landen maken zich meer zorgen om hun volksgezondheid en minder zorgen om hun economie dan Nederland. 

De premier legde ons uit dat dat komt doordat Nederland, anders dan de meeste andere landen, heeft gekozen voor een strategie die de verspreiding van het virus beoogt te vertragen en daarbij groepsimmuniteit probeert na te streven. Ik ben geen specialist, maar ik heb inmiddels veel publicaties gelezen van specialisten die grote vraagtekens zetten bij dit idee van groepsimmuniteit zonder vaccin. Het idee erachter zou zijn dat mensen die besmet raken en ziek worden, vervolgens immuun zijn voor de ziekte. En als er maar genoeg mensen immuun zijn, vormen die een soort beschermende muur rond de zwakkeren omdat het virus zich minder snel kan verspreiden. 

Nog afgezien van het feit dat deze strategie heel erg veel slachtoffers zal vergen voordat deze zogenaamde groepsimmuniteit is bereikt, help ik het ze hopen dat het werkt. Daar is geen consensus over onder specialisten. Het virus is te nieuw. Er is te weinig informatie. Men weet het gewoon niet.

De aanname dat iemand die ziek is geworden van het virus SARS-CoV-2, zoals het officieel heet, vervolgens immuun is, is waarschijnlijk, maar niet zeker. En als het zo is, is het niet duidelijk hoe lang die immuniteit zal duren. Bij OC43 en HKU1, twee andere coronavirussen die vergelijkbaar zijn, resulteert besmetting in een immuniteit van minder dan een jaar. De immuniteit tegen het eerste SARS-virus uit 2003 duurt daarentegen veel langer. Misschien dat SARS-CoV-2 zich aan de ene kant van het spectrum bevindt of aan de andere kant of ergens daar tussenin, niemand die het weet. 

Waar ik mij nog het meest zorgen over maak, is dat dit idee van groepsimmuniteit onder de bevolking gaat leven als een alibi voor onvoorzichtig en onverantwoord gedrag.

Met het oog op deze onzekerheid is het beleid van de Nederlandse regering een gok. Ik mag alleen maar hopen dat deze gok genomen is op grond van wetenschappelijke aannamen van medische specialisten en niet op grond van economische belangen, maar de eerdere uitspraak van Jaap van Dissel maakt mij hier niet geruster op. 

Waar ik mij nog het meest zorgen over maak, is dat dit idee van groepsimmuniteit onder de bevolking gaat leven als een alibi voor onvoorzichtig en onverantwoord gedrag. Waarom zou ik binnenblijven? We raken toch allemaal besmet en als ik nu naar een feestje ga, draag ik hopelijk een beetje bij aan de groepsimmuniteit. Als we toch allemaal besmet zullen raken, kunnen we net zo goed ophouden met die vervelende regeltjes. Laten we elkaar dan maar meteen besmetten, dan zijn we er vanaf. 

Terwijl hier in Italië het eerste sterfgeval mijn schoonfamilie heeft getroffen, kan ik alleen maar bidden dat jullie daar in Nederland, ook om mijn ouders te beschermen die tot de risicogroep behoren, nu eindelijk eens beseffen dat iedereen een potentiële drager is van het virus en dat iedereen daarmee een potentiële moordenaar is van zwakkeren. Het is jullie eigen verantwoordelijk jegens jullie medemensen om binnen te blijven.

Word lid van HP/De Tijd