Het moet gezegd dat Donald Trump president werd in een tijd waarin de ‘Amerikaanse eeuw’ al geruime tijd op zijn retour was. Ik kan me bijvoorbeeld herinneren dat de ‘gekke’ Filipijnse leider Rodrigo Duterte de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama op een conferentie de huid vol schold. Obama wuifde het gedrag van de Filipijn weg en zei dat Duterte een erg kleurrijk persoon was. Maar uitgescholden worden door een ‘bondgenoot’ stond in de registers, als bewijs van de afkalvende macht van de VS. Immers, vijf, tien jaar daarvoor had geen bondgenoot het aangedurfd om de Amerikaanse president in het openbaar uit te schelden.

Het feit dat er steeds minder respect voor de supermacht is, komt niet uit de lucht vallen.

De wereldwijde afname van de populariteit van Amerika en ook het feit dat er steeds minder respect voor de supermacht is, komt niet uit de lucht vallen. Het Amerikaanse kapitalisme kreeg tijdens de crisis in 2008 een enorme dreun; honderdduizenden mensen verloren binnen een paar maanden hun banen, de grootse banken vielen om als bomen bij El Niño en de hele wereld zag hoe kwetsbaar de supermacht eigenlijk was.

Daarnaast is de opkomst van de concurrenten niet te stuiten. Het is geen geheim dat de Chinese economie tegenwoordig minstens net zo groot is als die van Amerika. Nieuwe technologie wordt net zo goed in andere delen van de wereld geproduceerd. Het enige waar de Verenigde Staten zich nog afscheidt van de andere grootmachten is het immense Amerikaanse leger en de omvang van de militaire industrie die daarmee gepaard gaat.

Het Amerikaanse volk wist natuurlijk dat er de laatste jaren iets aan de hand was met hun land. De oppermachtige staat die na de Tweede Wereldoorlog op het toneel verscheen, enorme welvaart had gecreëerd, kraakte. In een reflex van angst en paniek kozen ze de excentrieke Trump als president; een man die de oude industrieën beloofde terug te brengen, NAVO-bondgenoten op hun donder gaf over achterstallige contributie en concurrent China naar de haren vloog door middel van handelsbeperkingen.

Trump schrikt van het kostenplaatje van militaire deelname aan die conflicten en wil weg uit die brandhaarden.

Met het gegeven in het achterhoofd dat Trump er op staat om de troepen uit conflictgebieden terug te trekken zou men kunnen denken dat het land onder zijn leiding in zijn schulp kruipt en de rest van de wereld laat voor wat het is. Dat is niet wat er aan de hand is. Trump schrikt van het kostenplaatje van militaire deelname aan die conflicten en wil weg uit die brandhaarden. Hij doet dat omdat hij het geld nodig heeft om weer voorsprong te krijgen op de rest. Want, het verlies van de dominante positie in de wereld heeft grote, economische consequenties. Amerika staat nog steeds in het centrum van het mondiale financiële systeem, geeft met zijn munteenheid leiding aan de markten en weet zich daardoor verzekerd van grote investeringen en duurzame welvaart.

Noch Trump noch een andere Amerikaanse president heeft de luxe om afstand te doen van die machtspositie. De wat onnozele, kortzichtige Donald doet dat dan ook niet, maar is wild en kinderlijk in de benadering van zaken. Als hij met Merkel afspreekt zit hij overduidelijk chagrijnig te doen vanwege achterstand in militaire betalingen. Op een Amerikaanse president onwaardige wijze doet hij de zwaardendans met de Saoediërs omdat die wapens ter waarde van honderd miljard dollar hebben gekocht. Hij heeft minder verstand van de geopolitiek dan de man in een doorsnee Europese straat en ondergraaft, ondanks zijn goede bedoelingen, juist de supermachtstatus van Amerika door zijn wilde opportunisme en onwetendheid.

De Europese volkeren pikken een dergelijk verraad van de Koerden niet.

Het is uiteraard afwachten hoe de zaken lopen, maar ik heb het gevoel dat hij met zijn laatste onbesuisde actie om de Turkse president Tayyip Erdogan de vrije toegang tot het gebied van de Koerden in Syrië te geven ongewild het belangrijkste stuk van het ‘kaartenhuis Amerika’ heeft verwijderd, waardoor het ding in elkaar gaat storten. Het kan namelijk zijn dat hij als harteloze zakenman geen grenzen kent aan immoraliteit, maar de rest van de mensheid stelt wel degelijk aan grenzen aan schofterig gedrag.

Zo ook de Europeanen. De Europese volkeren pikken een dergelijk verraad van de Koerden niet. En zo kan het gebeuren dat de echte opstand tegen de Amerikaanse overmacht niet uit China of Rusland komt, maar van lui die hun NAVO-contributie nooit op tijd betaalden; van Europeanen die weten dat het beste kussen een goed geweten is.