Spring naar de content

Anderhalve week Utopia: waarom het fascineert én irriteert

Ruim een week kan televisiekijkend Nederland nu genieten van de belevenissen van de vijftien bewoners van Utopia. John de Mol en SBS 6 scoren dagelijks goede kijkcijfers met het nieuwste reality-programma. Zoals alle reality-shows waarbij mensen voor langere tijd worden opgesloten met zo min mogelijk contact met de buitenwereld, is ook Utopia gebaseerd op Big Brother. In zekere zin gaat Utopia weer terug naar de basis.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Annelies Beltman

Voor antropologen moet Utopia een mooi studieproject zijn: vijftien mensen die met een gelimiteerd budget en beperkte middelen worden opgesloten op een afgelegen terrein ergens in de buurt van Hilversum. Samen mogen ze een samenleving opbouwen, met eigen (of geen) regels. Met excentrieke figuren als zwerver Rienk en massagetherapeut Andrea, bazige mensen als aannemer Paul en oliebollenbakker Hakim en nog een hele schare mooie jonge jongens en meisjes valt er genoeg te beleven.

En dat blijkt dus: Utopia is fascinerend, hoewel enkele zaken ook vraagtekens en ergernis oproepen. Wellicht was Dystopia inderdaad een betere naam geweest. Vijf redenen waarom het fascineert en irriteert.

1. Zijn enkele inwoners niet eigenlijk stiekem acteurs? 
Op de fansite van Utopia verscheen een week geleden een bericht waarin de tv-ervaring van Andrea, Billy, Charlotte, Emil, Ruud en Peter wordt opgesomd. Sommigen hebben eerder meegedaan aan reality-shows, anderen hebben daadwerkelijk geacteerd. John de Mol zweert bij hoog en laag dat er absoluut geen acteurs in Utopia wonen, maar de twijfels zijn niet volledig weggenomen. Zo rees na de eerste aflevering bij een aantal kijkers het vermoeden dat zwerver Rienk weleens een acteur zou kunnen zijn. Tenzij iemand uit de school klapt en een bekentenis aflegt, zullen we John de Mol vooralsnog op zijn woord moeten geloven.

2. Alle grote gebeurtenissen worden al voor de tv-uitzending bekendgemaakt
Het samelevingsproject kan live via internet worden gevolgd, maar de afleveringen lopen dagen achter, waardoor de tv-kijker alles al weet voordat het daadwerkelijk om 19.30 uur ‘s avonds Utopia-tijd is. Zo wisten we al dat Paul, de aannemer die de eerste dagen stond te grienen bij de koeien omdat hij zijn ‘meissie’ zo miste, zoende met Billy, waar alle media gretig bovenop doken. Ook de geruchten over de echtheid van de kandidaten zwengelden weer aan: want waarom zou Paul zoenen met Billy terwijl hij weet dat zijn vrouw meekijkt? Wellicht waanden ze zich onbespied in de douche, dat zou erg naïef zijn. Is het dus toch een acteur?
Gisteren werd bekend dat paraveterinair Lindy vertrekt; op tv is het nog niet uitgezonden maar iedereen weet het al wel. Als alles al bekend is voordat het op tv is, waarom moeten we er dan zo lang op wachten?

3. Leiderschap en muiterij 
Logischerwijs stond er een aantal leiders op in Utopia. Met vijftien mensen die elkaar niet kennen is leiderschap namelijk wel handig. Aannemer Paul was een van die bazen, en installeerde allerlei handige dingen (of hij liet het anderen doen), zoals een kachel, toilet, elektriciteit en water. Hij geniet zichtbaar van zijn nieuw verworven status en deelt graag taken uit. Manager Aike regelt het logistieke gedeelte, oliebollenbakker en zelfbenoemd ondernemer Hakim hoort zichzelf graag praten en denkt dat hij een leider is. En dan is er nog levenskunstenares Billy, die dominant is en iedereen naar de mond praat. Ook zij lijkt een leidende rol te spelen.
En zoals dat gaat bij zelfverkozen leiders zijn er ontevreden onderdanen. Charlotte en Lindy planden al een coupe, maar zonder Lindy zal Charlotte dat zelf moeten uitzoeken. De serveerster opperde eerder al dat een jongere en meer flexibeler aannemer dan Paul wel een goed idee zou zijn. Het is wachten tot de bom barst.

 

4. Zwerver Rienk
Als een prediker op blote voeten beweegt Rienk, sinds vier jaar zwerver van beroep, zich door het kamp. Op dag één vertelde hij al hoe hij zijn ideale Utopia zag en de kijkers wisten meteen: deze man hoort zichzelf graag praten. Hij gelooft in God, doet daarom niets op rustdag zondag behalve kaas maken en uitrusten. Hij wil geen alcohol in het kamp en vindt dat Utopia geen leiders nodig heeft, maar op beide punten heeft hij naar het schijnt al verloren. Rienk heeft wel een sterke mening en zorgt voor veel vermaak. Het is voor John de Mol en Utopia te hopen dat deze inwoner het jaar volmaakt.

 

5. Eliminatierondes
Utopia werd in aanloop naar de eerste uitzending gepresenteerd als een programma waarin vijftien mensen zouden bouwen aan hun ideale samenleving. Gebaseerd op het gelijknamige boek van sir Thomas More, kregen de deelnemers de kans hun eigen wereld te creëren. Maar zo is het niet helemaal. Elke bewoner legde een borg (naar draagkracht) in, die ze kwijtraken bij vrijwillig vertrek. Tot zover niets aan de hand. Maar dan blijken er elke maand eliminatierondes te zijn en kunnen zich ook nieuwe inwoners aandienen. Een jaar lang met dezelfde vijftien mensen op één klein stukje grond is dus niet helemaal aan de orde. Wie niet bevalt, gaat eruit – want zo gaan die eliminaties meestal.

Al met al deed de eerste anderhalve week Utopia genoeg stof opwaaien. De vraag is hoe of en wanneer de irritatie het van de fascinatie gaat winnen. Hoewel ‘je lekker ergeren’ ook een reden kan zijn om te blijven kijken natuurlijk.

Onderwerpen