Hoe het Centraal Boekhuis de lezers gaat controleren
Het onzalige idee om lezers van e-books centraal te registreren dreigt werkelijkheid te gaan worden: het Centraal Boekhuis, dat de distributie van e-books verzorgt, heeft deze week een eerste opzet online gezet van een applicatie die Leesid heet. Het wordt gepresenteerd als handige tool om je boeken bereikbaar te krijgen op al je apparaten, maar zal in werkelijkheid vooral nuttig zijn als controle tegen het (inmiddels) illegale downloaden van boeken.
Het Centraal Boekhuis verraste de natie enkele maanden geleden door aan te kondigen dat kopers van e-books in de nabije toekomst met naam en (IP-)adres zouden worden geregistreerd. Verplicht. Anoniem een boek kopen is er in het digitale tijdperk niet meer bij. Op tal van plekken is protest aangetekend tegen die totalitaire maatregel, die vooral bedoeld was om te voorkomen dat lezers boeken van bijvoorbeeld torrentsites zouden halen. Urheber van het idee leek de Stichting BREIN te zijn, die zich opwerpt als hoeder van het auteursrecht van de schrijvers en het geldelijk aandeel van de uitgevers.
Het idee achter het nieuwe Leesid (dat overigens nog niet werkt) is als volgt: de digitale lezer schaft bij verschillende winkels of webshops boeken aan en heeft als gevolg daarvan op zijn apparaat diverse boekenplankjes staan. Via Leesid creëert de lezer (online) een centrale boekenplank waaruit hij een boek kan putten, ongeacht welk apparaat hij bedient en ongeacht op welke plek hij zich bevindt. Dat lijkt mooi, want dan hoef je niet telkens op zoek naar dat ene boek.
Maar tegelijkertijd biedt dat Leesid aan het Centraal Boekhuis, dat de gegevens beheert, de mogelijkheid om na te gaan welke boeken wij op onze virtuele boekenplank hebben staan. Combineer dat met de persoonsgegevens die de boekhandelaren bezitten en je beschikt over een waterdichte methode om na te gaan of je boekenplank illegale, geleende of gekregen boeken bevat. Is dat het geval, dan is een mailtje naar Stichting BREIN genoeg voor een bezoekje van de autoriteiten, want dat mag sinds het downloaden van boeken illegaal is geworden.
Nog even afgezien van het feit dat wij best in staat zijn om onze eigen boekenplank in te richten op ongeacht welk appraat: het lijkt ons een buitengewoon slecht en eigenlijk eng idee als straks de inhoud van de boekenkast van elke Nederlander ergens online staat. Mijn boekenkast, ook mijn digitale, staat in mijn eigen huis en kan alleen worden ingezien als ik daarvoor uitdrukkelijke toestemming verleen. De overheid noch de boekhandelaren noch het Centraal Boekhuis hebben zich daarmee te bemoeien. De kloof tussen de boekenlezer en zijn recht op privacy wordt steeds wijder.
