Clingendael-spreker achter de tralies
‘Het gaat oké met me. Nog steeds in leven, maar ze jagen me meer en meer op.” Dit schreef Mouaz Al-Khatib (51), een invloedrijke Syrische prediker/docent die regelmatig in Nederland is om lezingen en workshops te geven, op 17 april naar verslaggever dezes. Een week later: “Ik ben in gevaar. Ze (de veiligheidsagenten, red.) kwamen drie keer naar mijn woning. Ik was er niet, maar ze zullen terugkomen.” Het zou nog anderhalve week duren voordat Khatib, die eind maart nog in Nederland was, daadwerkelijk werd gearresteerd. Afgelopen donderdag om precies te zijn, ironisch genoeg op onze Bevrijdingsdag.
“De politieke veiligheidsdienst vroeg Mouaz per telefoon om vijf minuten langs te komen,” vertelt een collega van Khatib aan persbureau Reuters. “Sindsdien hebben we niets meer van hem vernomen.”
Ook zijn directe familie, die de Facebookpagina ‘Free Mouaz Al-Khatib’ heeft aangemaakt, verkeert in onzekerheid. “We proberen via alle mogelijke kanalen informatie in te winnen, maar tot nu toe hebben we alleen beloftes gekregen.”
Dat Khatib – net als duizenden anderen – is opgepakt, komt voor zijn naaste omgeving niet als een verrassing. Al jarenlang hield de veiligheidsdienst hem in de gaten. Als imam van de invloedrijke Umayyad Moskee in Damascus kreeg hij zelfs een spreekverbod. Reden: zijn kritische houding tegenover de regering.
Diezelfde regering maakte zijn voorzitterschap van een organisatie die financiële ondersteuning en scholing biedt aan arme Syriërs onmogelijk. Khatib zette vervolgens zijn activiteiten voort vanuit zijn woning in Damascus. Daar ontving hij bijna dagelijks bezoek van mensenrechtenactivisten, intellectuelen, studenten en andersdenkenden: iedereen was welkom om te discussiëren over de politieke situatie en de rol van de islam in de maatschappij.
Als vrome moslim ondersteunt Khatib de komst van een islamitische staat, maar wel met bewegingsvrijheid voor iedereen. “Het maakt niet uit of iemand een soenniet, sjiiet, alawiet, druze, ismaëliet, Arabier of Koerd is,” predikte hij begin deze maand in een moskee in Duma, waar de protesten halverwege maart begonnen. “Wij zijn één lichaam.”
Tijdens lezingen die Khatib op uitnodiging van Nederlandse moskeeën, studieverenigingen, universiteiten en Instituut Clingendael gaf, ging hij vaak in op de vooroordelen over de islam als haatzaaiende religie. Dat was ook het thema van de open brief die hij in 2008 naar Geert Wilders stuurde. De brief, waarin Khatib stelt dat de roemruchte politicus moslims ernstig stigmatiseert, werd op verschillende Nederlandse websites geplaatst.
Arabist Maurits Berger, die Khatib tijdens zijn bezoeken aan Nederland veelvuldig onderdak bood, wil zich nog niet te expliciet uitspreken over de arrestatie van zijn vriend. “Ik wil mij eerst beraden. Het kan zijn dat publiciteit hierover tot meer problemen kan leiden, zoals in Iran vaak het geval is.”
Het Syrische consulaat in Den Haag is ook uiterst voorzichtig: “Wij kunnen geen informatie over deze zaak geven, in verband met onze eigen veiligheid.”
Khatib was in zijn mails wél open: “Probeer mensen in Nederland te laten inzien hoe we hier moeten leven tussen monsters,” schreef hij. Dat was een paar dagen voor zijn arrestatie.
