Dood als donor – wat gebeurt er met u?
De Eerste Kamer heeft verder vergaderd over de nieuwe donorwet en alle vernieuwingen die in het wetsvoorstel van D66-Kamerlid Pia Dijkstra. Bekend is dat mensen een beslissing moeten nemen als het voorstel aangenomen wordt, maar wat gaat er gebeuren als u als donor komt te overlijden?
In de huidige wet heeft een burger vier keuzes: Ja, nee, de beslissing aan je familie overlaten en iemand aanwijzen als vertegenwoordiger.
“Als je geen keuze maakt, gaat de keuze automatisch naar je familie. Die moeten dan in moeilijke omstandigheden een keuze voor je maken,” stelde SP-senator Hans-Martin Don op deze website. Zijn SGP-collega Diederik van Dijk vreesde echter de macht van de overheid in een nieuwe constructie: “De overheid grijpt ver boven haar macht en dringt binnen in de persoonlijke vrijheid van mensen.”
Feit is dat eind 2017 nog 1883 patiënten op de wachtlijst stonden voor een orgaan, cornea of hartklep. In 2016 sterven er zelfs 117 patiënten terwijl ze op een lever, long, hart, alvleesklier of nier moesten wachten. Maar stel dat u komt te overlijden als donor – wat gebeurt er dan met uw lichaam?
Hoe komt het proces op gang?
Het proces of uw organen wel of niet beschikbaar zijn voor donatie start al voor uw overlijden. Het doneren van organen komt niet zo vaak voor. Van 150.000 mensen die jaarlijks in Nederland overlijden zijn er slechts tussen de 800 tot 1.000 medisch geschikt (gezond, red.) en overlijden in het ziekenhuizen.
Dat moet, anders zijn de organen niet meer bruikbaar voor transplantatie, stelt Yvette Hoogerwerf, woordvoerder van de Nederlandse Transplantatie Stichting. “Als een patiënt wordt binnengebracht in het ziekenhuis zal een arts altijd eerst alles doen om hem te behandelen. Maar soms slaat de behandeling niet aan en kan de arts niets meer doen voor de patiënt. Op dat moment is spraken van medisch zinloos handelen.”
De arts mag niet meer behandelen als dit punt bereikt is. “We noemen dat een infauste prognose,” vertelt Hoogerwerf. Dit wordt met familie besproken en de behandeling wordt stopgezet.
“Vervolgens kan eventueel orgaandonatie worden besproken. De patiënt ligt dan nog aan de beademing. Het hart klopt en de bloedsomloop is intact,” zegt Hoogerwerf. Wanneer de familie niet instemt met donatie, zal de patiënt ontkoppeld worden van de beademing, nadat de familie afscheid heeft genomen. Als de familie wel instemt, wordt na de dood het donatieproces opgestart.
Hoeveel tijd zit er tussen de beslissing van de familie om te doneren en de uitname van organen?
Dit is per geval verschillend. “Mocht er een familielid uit het buitenland komen, wordt er gewacht met de uitnameprocedure,” vertelt Hoogerwerf. “Maar als de donor medisch instabiel is, zal de tijdsduur verkort proberen te worden.” Er is dus geen standaardtijd voor de procedures.
Het bevestigen van de hersendood gaat via procedures en testen. Dat is volgens Hoogerwerf heel belangrijk om voor ogen te houden. “De artsen weten op dat moment al zeker dat verder behandelen van de patient zinloos is. We noemen dit een infauste prognose. Bij een donor worden na dat moment de extra tests gedaan. Dit is een extra wettelijk controlemiddel. Ze moeten honderd procent zeker weten dat iemand is overleden.”
Geen invloed op begrafenis of crematie
Het is te kort door de bocht om te stellen dat bij een niet-donor er geen honderd procent zekerheid nodig is. “De extra tests die daarop volgen voor een orgaandonor zijn wettelijk verplicht. Het is nooit gebeurd dat bij iemand waarbij de hersendood vastgesteld is, niet hersendood bleek te zijn.”
Na deze tests blijft de overledene tot in de operatiekamer aan de beademing om te zorgen dat de organen in goede staat blijven. De overledene wordt na de operatie opgebaard en de familie kan dan afscheid nemen. Volgens Hoogerwerf heeft donatie ook geen invloed op de begrafenis of crematie.
Hoe wordt bepaald welke organen geschikt zijn?
Dat is heel verschillend per orgaan. Zo hebben na hersendood de nieren geen leeftijdsbeperking en mag een hart tot 65-jarige leeftijd gedoneerd worden. Volgens Hoogerwerf is de ‘toekenning van organen een heel precieze procedure.’ “Hoe beter het donororgaan past bij de ontvanger, hoe groter de kans dat hij of zij daar nog jaren mee kan verder leven,” stelt ze.
Hoe wordt bepaald waar de donatieorganen heen gaan?
Deze beslissing wordt bepaald via de stichting Eurotransplant op basis van urgentie. Mensen bovenaan de lijst hebben de verwachting dat ze zonder transplantatie snel zullen overlijden. Voor het ontvangen van de donatie van het donororgaan moeten de mensen ook in goede conditie zijn.
De tekst loopt hieronder door.
Nederland
Eurotransplant bekijkt waar een orgaan naar toe moet binnen bepaalde landen die daarbij zijn aangesloten. Zo kan een orgaan naar een ander land gaan. Dit is afhankelijk van de reistijd en medische urgentie. “De meeste organen blijven wel in Nederland,” verduidelijkt Hoogerwerf.
Verandert het systeem als het wetsvoorstel door de Eerste Kamer komt?
Bij het aannemen van de nieuwe donorwet verandert het bovengenoemde proces niet. De discussie rond de wet zorgt voor extra aandacht en dat mensen sneller een beslissing maken. Hoogerwerf: “Uit onderzoek blijkt dat het voor nabestaanden ontzettend belangrijk is als zij weten wat de overledene gewild heeft. Het overlijden gebeurt namelijk heel vaak plotseling.”
