Spring naar de content
bron: ANP/Olaf Kraak

Donorwet: hebben weigerachtige Marokkanen wel recht op organen van een ander?

In 2020 is het zover: dan gaat de nieuwe donorwet van Pia Dijkstra (D66) officieel van kracht. Het is een omstreden wet, want wie geen bezwaar maakt tegen het zijn van orgaandonor geeft automatisch toestemming voor het donorschap. En met name dat automatisme stuit op veel verzet bij burgers die hechten aan het recht op zelfbeschikking.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk

In deze visie kun je alleen donor zijn als je daar zelf expliciet toestemming voor geeft. Je lichaam behoort toe aan het individu en niemand anders. Zeker niet de overheid. Hoe gerechtvaardigd de wens om meer donoren te werven ook is. De nieuwe wet is voor mensen die hechten aan dit principe een gruwel. Maar de teerling is geworpen.

Donorwet
Beeld:

Pia Dijkstra kreeg de wet nipt door de Tweede Kamer omdat niet alle tegenstanders daar op het moment van stemming aanwezig waren en ook de senaat wist zij vervolgens te overtuigen. Een grote overwinning voor de voormalig presentatrice van medische programma’s, die oprecht zorgen heeft over het gebrek aan donoren als gevolg waarvan jaarlijks mensen overlijden.

De gedachte van Dijkstra is dat er dankzij haar donorwet veel donoren bij zullen komen, omdat het donorschap nu geen bewuste handeling meer vergt, maar een gegeven vormt. Tenzij je dus bezwaar maakt tegen het zijn van donor in het donorregister.

Vandaag (donderdag, red.) maakt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekend dat inmiddels zo’n 1.9 miljoen mensen hebben laten registeren dat zij niet willen dat hun organen na overlijden worden uitgenomen. Dat is een toename sinds 2014 van het aantal mensen dat een ‘nee’ in het register heeft vermeld met zo’n 300.000 weigeraars. Grotendeels veroorzaakt door de nieuwe donorwet, zo lijkt het.

Een deel van deze bezwaarmakers is afkomstig uit de Bible belt. Met name mensen met een conservatief christelijke achtergrond lijken principiële bezwaren te hebben tegen het automatisme dat Dijkstra introduceert in de nieuwe donorwet. Het kan haast geen verassing zijn.

Wellicht opmerkelijker is de stijging van ‘nee-registraties’ onder Marokkaanse Nederlanders. Het aantal officieel aangemelde bezwaren steeg in deze groep van ongeveer 40.000 tot zo’n 80.000. Dit in twee jaar tijd, schrijft De Telegraaf. Een verdubbeling dus.

Donorwet
Beeld:

Vervolgens wordt onder meer op sociale media vrijwel onmiddellijk de vraag gesteld of deze ‘Marokkanen’ dan zelf wel in aanmerking zouden moeten komen voor donororganen als ze ziek worden? En dat sluit aan bij geluiden die al eerder te horen waren. Als je zelf geen donor bent, dan ook geen recht op de organen van een ander. Het is een discussie die de nieuwe donorwet bijna logischerwijs veroorzaakt.

Een gevaarlijke glijbaan van ideeën, want hoewel het voor sommigen een aantrekkelijke gedachte kan lijken om bezwaarmakers uit te sluiten van het recht op organen, vormt het ook een onheilspellend precedent. Waar ligt de grens in het wederkerigheidsprincipe dat door de aanhangers van deze denkwijze wordt geïntroduceerd? Als het recht op een medische behandeling afhangt van eigen keuzes die iemand maakt, al dan niet op basis van principes of gewenste levensstijl? Iemand die rookt, heeft in deze lijn van denken geen recht op behandeling van longkanker. Iemand die in het weekeinde zijn been breekt op het voetbalveld, moet ook maar zelf opdraaien voor de kosten van doktersbehandeling.

Het recht op medische interventie, ook als dat betrekking heeft op orgaantransplantatie, dient zoveel mogelijk los te staan van keuzes van het individu. Niet de maatschappij moet hierover beslissen, maar artsen dienen op basis van medische geschiktheid een oordeel te vellen. Het afwijzen van een longtransplantatie bij een verstokte roker van Marokkaanse afkomst, die zelf geen donor is, is in dat licht uitsluitend een medische beslissing, die niet door een verdeelde samenleving wordt genomen, maar exclusief door de dokter in het ziekenhuis.