Portrait de la jeune fille en feu is de Wonder Woman voor het arthousepubliek! Het zijn niet de ronkende woorden van een marketingbureau, maar het is de oprechte wens van regisseur Céline Sciamma. Tijdens een interview in Cannes, waar de film dit voorjaar na de wereldpremière overladen werd met juichende kritieken, kon ze niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk deze feministische Marvel blockbuster voor haar en voor de filmwereld is geweest. Het feit dat een vrouw ook een superheld kan zijn, lijkt anno 2019 een inkoppertje, maar is dat zeker niet. Zeker omdat sinds die tijd het weer mannen zijn die – nadat ze een eenmalig uitstapje hebben getolereerd – de superheldentouwtjes weer stevig in handen hebben.

Onafhankelijke vrouwelijke schilders waren in de achttiende eeuw helemaal geen zeldzaamheid.

Het zette Céline Sciamma wel aan het denken over het beeld dat we van vrouwen uit het verleden hebben. We zijn volgens Sciamma geneigd te denken in een simpele lineaire ontwikkeling: van onderdanige zwakke vrouw in het verre verleden tot de sterke ‘powerbitch’ van nu. Maar Sciamma wijst ons op de grilligheid van de rol van de vrouw in de westerse geschiedenis. Zo waren onafhankelijke vrouwelijke schilders in de achttiende eeuw helemaal geen zeldzaamheid. En ook lesbische liefdes waren in bepaalde kringen en achter gesloten deuren zeker mogelijk. Pas met het oprukkende Victoriaanse Britse gedachtegoed eind achttiende eeuw werd de seksuele en sociale moraal een stuk strenger.

Portrait de la jeune fille en feu gaat over de jonge en knappe Franse schilderes Marianne, die wordt gevraagd om af te reizen naar een chique landgoed in Bretagne om daar van de al even mooie Heloïse een geschilderd portret te maken. Het schilderij moet het huwelijkscadeau zijn voor Heloïses aanstaande man. Tijdens het poseren reageert Heloïse eerst nog wat stug en gesloten, maar langzamerhand weet de opkomende liefde tussen de twee vrouwen een bres te slaan in de sociale conventies van die tijd. Samen hebben ze een kort vlammende verhouding, om daarna weer los van elkaar te doen wat de samenleving van hen verwacht.

Sciamma is alweer tien stappen verder dan het huidige debat over de rol van vrouwen in de samenleving.

Maar de film is daarmee geen aanklacht tegen een bekrompen samenleving, of tegen de mannelijke dominantie. Sciamma is alweer tien stappen verder dan het huidige debat over de rol van vrouwen in de samenleving. Zo was haar film Girlhood (2014) over stoere vrouwen in de Parijse banlieues ook geen prekerige film, maar juist een rauw drama over een groep stoere meiden die zich niet laat wegdrukken.

Portrait de la jeune fille en feu is vooral een film die laat zien wat er kan gebeuren in een veilige omgeving, waar nauwelijks druk van buitenaf is. Binnen de muren van het landgoed durven de twee vrouwen zich langzaam maar zeker helemaal aan elkaar over te geven. En dat Marianne uiteindelijk toch in een gearrangeerd huwelijk belandt, maakt de film niet tragisch, integendeel. Sciamma laat met het door haarzelf geschreven knappe scenario prachtig zien wat de waarde kan zijn van een herinnering aan iets moois en puurs.

Bij een voorvertoning in EYE afgelopen week vertelde ze springend van enthousiasme over hoe belangrijk de filmkunst voor haar is. Echte cinema leert je kijken en opent je ogen voor de schoonheid in een ander. Het lijkt een filosofietje van de koude grond, maar de manier waarop ze je als kijker meesleurt in het verhaal van de twee vrouwen voelt helemaal van nu aan, ondanks de talloze koepeljurken en knellende korsetten. Het gaat voor Sciamma om zelfontdekking, om verlangen en bevrijding en om de schoonheid van voorbije momenten, waarbij het niet erg is dat een opvlammende liefde ook weer kan doven.

Misschien juist daarom is Portrait de la jeune fille en feu wel de beste date movie van dit moment.

Portrait de la jeune fille en feu draait vanaf 17 oktober in de filmtheaters.