Trouwe lezers zullen wellicht hebben opgemerkt dat mijn wekelijkse rubriek Beweringen & Bewijzen afgelopen woensdag 3 april in de Volkskrant ontbrak. Dat was niet vanwege ziekte of omdat ik het schrijven zat ben, maar omdat mijn stukje werd geweigerd. 

Wijlen Martin van Amerongen heeft eens beweerd dat de ware columnist regelmatig moet worden geweigerd en dat hij (of zij) ook nog eens tenminste drie processen aan zijn broek moet hebben gehad, maar mij is dat alles slechts zelden overkomen.

Het gebeurde naar aanleiding van een column van collega Asha ten Broeke in de Volkskrant, waarin zij de overduidelijke antisemitische actie om een concert van Lenny Kuhr te verstoren, probeerde goed te praten. Naar analogie van haar column schreef ik een satirisch stukje, waarin het niet ging om een joodse zangeres die op een onheuse manier wordt lastig gevallen door Palestine Action NL, maar om een dikke columniste die op een onheuse manier wordt lastig gevallen door Obesitas Action NL. Praktisch elke zin uit het stukje van Asha ten Broeke heb ik letterlijk overgenomen, alleen daar waar het over Joden ging, ging het nu over dikke mensen.

Mijn persiflage werd geweigerd, omdat die beledigend zou zijn. 

Naar bescheiden mening is dat oordeel tevens de expliciete erkenning dat ook dat stukje van Asha ten Broeke bijzonder grievend was, wat ik juist probeerde aan te tonen. Het laat geen andere conclusie dat je momenteel geen dikke mensen mag beledigen – terecht – maar wel Joden, waarbij onmiddellijk moet worden opgetekend dat mijn stukje puur satirisch was en dat van Asha ten Broeke pure ernst. 

Het zijn verwarrende tijden met veel misdadig geweld en weinig wijsheid, waarin velen in de gevarendriehoek Israël-Joden-antisemitisme de weg zijn kwijt geraakt. Maar oordeel zelf, hieronder volgt de gewraakte aflevering van Beweringen & Bewijzen.

Er is geen grondrecht op een (on)gestoorde lezing

Al jaren had ik niet meer aan Asha ten Broeke gedacht. Tot afgelopen zondag, toen activisten van Obesitas Action NL haar lezing verstoorden met een protest tegen de verschrikkelijke zwaarlijvigheid die over de hele wereld begint te woeden. Een van de activisten liep het podium op en riep: ‘Schaam je je niet voor het uitdragen van ongezond leven? Uw kinderen zijn net als jij ook veel te dik, dat moeten zij dagelijks op school horen.’ Vanuit de zaal riep weer een ander: ‘Asha is een terrorist, ze is een obesionist!’

Hoewel de activisten Asha ten Broeke kennelijk keurig met ‘u’ aanspraken, lukte het veel mensen hier onmiddellijk iets van te vinden. Zo zei de Nationaal Coördinator Obesitasbestrijding: ‘Zij wordt belaagd en uitgescholden, schijnbaar alleen omdat zij dik is en uit een familie komt van louter dikke mensen. Bijna alle Tweede Kamer-fractievoorzitters tekenden een brief die het protest gelijkstelde aan pure discriminatie en fatshaming. 

‘Dit is niet demonstreren, dit is intimideren’.

Gert-Jan Segers toepte over met zo’n afgezaagde slachthuisvergelijking: ‘Pro-gezondheid activisten gingen weer eens op jacht naar overgewicht. Wat begint met een prijslijst in de snackbar kan zo maar eindigen aan een vleeshaak.’ 

Zelf had ik last van genuanceerde gedachten. Die zijn, zoals iedereen weet, hevig uit de mode, maar ik behoor tot de weinigen die ze nog heeft en die zo ijdel is u er mee te vervelen. Aan de ene kant: Asha ten Broeke heeft kinderen, die er niet voor kiezen minder te eten. Tegen de krant vertelde de columniste hoe haar dochter tijdens een gruwelijke vreetpartij misselijk raakte, maar er toch niet voor koos verblindend dun te worden en de volgende dag gewoon weer al het eten in haar mond stak.

‘Haar bijdrage leveren’, noemde Asha ten Broeke dat, terwijl elk jaar wereldwijd zo’n dikke vijf miljoen mensen sterven aan obesitas. Aan de andere kant: mensen zijn doorgaans niet verantwoordelijk voor wat hun familieleden doen. En het is nooit acceptabel tegen mensen te demonstreren om hun geloof, afkomst, uiterlijk, of vanwege hun gewicht in kilogrammen. 

Het laat geen andere conclusie dat je momenteel geen dikke mensen mag beledigen – terecht – maar wel Joden, waarbij onmiddellijk moet worden opgetekend dat mijn stukje puur satirisch was en dat van Asha ten Broeke pure ernst. 

Terug naar de andere kant: het is niet accuraat dat Ten Broeke dit protest aan haar broek kreeg ‘enkel en alleen omdat ze dik is’. In de beelden die van het incident werden gemaakt, zijn de woorden ‘dikzak’, ‘bolle’, of ‘kamerolifant’ niet te beluisteren en ik heb ze ook niet horen roepen. Het ging Obesitas Action naar eigen zeggen uitsluitend om de mening van Ten Broeke rondom de verschrikkelijke oorlog tegen zwaarlijvigheid. Om een voorbeeld te geven: in dat interview sprak de columniste haar expliciete steun uit voor alle dikke personen die trots zijn op hun gewicht. ‘Natuurlijk’, zei ze, ‘is nu strijd nodig tegen al diegenen die met militaire maatregelen willen bepalen hoe zwaar wij mogen zijn.’

Ze zei dit nota bene nog in december, toen uit een onderzoek van de Wereldgezondheid Organisatie bleek dat het aantallen gevallen van obesitas in veertig jaar is verviervoudigd. Alleen al in de Europese Unie bleek de helft van de volwassenen te lijden aan overgewicht. Over het lot van dikke kinderen spreekt de WHO van hartverscheurende verminkingen en van een doodsoorzaak die veel te vroeg komt. Ten Broeke merkte weliswaar op dat het uitdelen van snoep op scholen moet worden tegengegaan, maar zulke halve maatregelen liggen al mijlenver achter ons. Aan de andere kant: Ten Broeke is een columniste, geen regeringsleider. Misschien is het toch geen goed idee actie te voeren tegen een individu zonder politieke macht. 

Ik kan begrijpen dat sterfte op grote schaal door overgewicht veel mensen zo wanhopig maakt dat ze alles willen doen wat in hun vreedzame macht ligt om hier aandacht voor te vragen.

Hier stapt plotseling een rei uit een Griekse treurspel naar voren en zegt op gedragen toon: ‘Wat denk je zelf?’ 

Aan de andere kant: in een democratie mag protest schuren. Niemands vrijheid was in gevaar. Er bestaat geen grondrecht op een (on)gestoorde lezing. Ik kan begrijpen dat sterfte op grote schaal door overgewicht veel mensen zo wanhopig maakt dat ze alles willen doen wat in hun vreedzame macht ligt om hier aandacht voor te vragen.

De rei: zeg, is het nou werkelijk nodig dikke mensen zo te treiteren om hun zwakheden? Dat zou je bij Joden niet durven. Heb je trouwens dat interview gelezen in de Volkskrant met rechtsgeleerde Ulli d’Oliveira?

Ja, Ulli ken ik wel, hoogst intelligent. Ook een beetje een beminnelijk warhoofd, even vaak mee eens als oneens. In stil protest hield hij als 90-jarige Jood, die het ternauwernood heeft overleefd, een bord omhoog in het gezicht van de man die werkelijk verantwoordelijk is. Boem, die zat! Moedig. Dat is nog eens wat anders dan schreeuwen en blèren tegen een zingende moeder, die er verder ook niets aan kan doen. 

Kinderen, ze weten niet wat ze doen, maar voor je het weet zijn zij de cipiers van morgen.

(Lees hier de column van Asha ten Broeke.)

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.