Homo’s veroveren bioscoop – behalve in Nederland
Na het recente rumoer rond de homofobe vernielingen van de Suitsupply-reclameposters zou je haast vergeten dat er in de bioscoop zich een LGBT-revolutie aan het ontrollen is, stelt filmjournalist Nico van den Berg.
Films met transgenders, mannen die seks hebben, of een lesbisch paar met kinderen: het wordt steeds gewoner in de bioscoopzaal. En ze winnen ook steeds vaker prijzen in Hollywood – denk aan de Oscars voor Moonlight vorig jaar en Call Me By Your Name dit jaar. Alleen in de Nederlandse cinema zijn LGBT-thema’s nog zo goed als afwezig. Het gebrek aan homo-emancipatie in Nederland lijkt dus verder te gaan dan een ingeslagen bushokje.
Deze week wordt in Amsterdam voor de 21e keer het jaarlijkse LGBT-filmfestival De Roze Filmdagen gehouden. Werden de eerste edities nog door een handjevol mensen bezocht, tegenwoordig puilt het Ketelhuis – de huidige festivallocatie – uit met zo’n 10.000 bezoekers in tien dagen.
Ook het aanbod aan films is de laatste jaren flink gegroeid. Noodgedwongen werd het festival in het begin om het jaar gehouden, maar tegenwoordig is het aanbod aan LGBT-films zo groot, dat er moeiteloos elk jaar een volwaardig programma mee kan worden gevuld. Niet alleen met kleine arthousefilms, maar ook steeds meer met grote producties.
Wereldwijd, maar nauwelijks eigen kweek
Wereldwijd zijn er zo’n 250 LGBT-filmfestivals. Van Kampala tot Kiev en van Lima tot Lahore, gayfilms bereiken tegenwoordig elke hoekje van deze planeet.
Veel films komen uit de VS. Maar ook uit landen als Engeland, Frankrijk, Duitsland en Finland komen regelmatig films over homo’s of lesbo’s. Zelf India en Thailand zijn dit jaar op de Roze Filmdagen vertegenwoordigd.
Het enige dat nauwelijks op de Roze Filmdagen te zien is, zijn LGBT-films van eigen bodem. Er draaien een paar korte films, er is een sneak preview van een webserie en de zeer matige Telefilm Gewoon vrienden wordt eenmalig van televisie naar de bioscoopzaal gepromoveerd. Veel meer dan dit is het niet.
Niet alleen op festivals, maar ook in de bioscoop is het niet veel anders. Films met seksende mannen of verliefde vrouwen komen allemaal uit het buitenland. Zo gaat deze week de biopic Tom of Finland hier in première, over het leven van de gelijknamige Finse tekenaar die bekend werd om zijn afbeeldingen van zeer fors geschapen machomannen. Het was ook de Oscarinzending namens Finland, al drong deze niet door tot de lijst met genomineerden.
Een film die wel de shortlist voor Beste niet-Engelstalige film haalde en vorige week zelfs de Oscar won, is het Chileense Una Mujer Fantástica, met een prachtige hoofdrol voor de transseksuele Daniele Vega. Vega was zelfs één van de presentatoren tijdens de Oscarceremonie. Een andere film die een Oscar kreeg, was Call Me By Your Name, over een zomerliefde tussen een jonge student en een volwassen man. Het was in Amerika een grote bioscoophit.
Brits antwoord op Brokeback Mountain
Verder gaat eind maart hier het Britse antwoord op Brokeback Mountain in première: God’s Own Country. Hierin zien we hoe een boerenzoon – tegen alle conventies in – een heftige relatie krijgt met een Roemeense landarbeider. Naast zwetende lichamen en heftige seks zien we ook de worsteling van de boerenzoon met zijn gevoelens. Het is een prachtig portret van een ontluikende liefde die veel verder durft te gaan dan het inmiddels wat braaf overkomende Brokeback Mountain. Ook deze film trekt inmiddels wereldwijd een breed publiek.
De tekst loopt hieronder door.
Vorige week werd zelfs bekend dat half april de eerste Chinese film met een homoseksuele liefdesrelatie in de Chinese bioscopen gaat draaien. Het heeft vijf jaar geduurd om hem te maken, maar nu gaat Looking for Rohmer, zoals de film in het Engels heet, toch echt draaien in het land waar dit tot voor kort onmogelijk was.
En er is meer. Later dit jaar gaat Love, Simon draaien. De film die zich op een tienerpubliek richt, draait om een gay romance tussen twee jongens die bij elkaar in de klas zitten. En in Alex Garlands film Annihilation, net nieuw op Netflix, zit een openlijk lesbisch karakter, fantastisch gespeeld door Gina Rodriguez. Het valt sowieso op dat bij Netflix LGBT-personages in series te zien zijn zonder dat hun seksualiteit een probleem is. Denk aan Orange is the new Black, maar ook aan tienerreeksen als Riverdale en 13 Reasons Why.
Op papier
In Nederland lijkt de LGBT-acceptatie op papier in orde te zijn. Uit onderzoeken blijkt dat nu nog maar zeven procent van de Nederlanders negatief denkt over homoseksualiteit. Tegelijk neemt het aantal aangiftes vanwege homogeweld toe, worden mannen die hand in hand lopen vaak uitgejouwd of op zijn minst nagestaard.
De acceptatie lijkt te worden getolereerd, totdat het in ons gezichtsveld komt. Zeker in een klimaat waarin steeds vaker geldt: “Als ik wat vind, zeg ik het ook!” durven veel mensen zich nu openlijk te keren tegen alles wat afwijkt van de heteronorm. De vernielde abri’s van Suitsupply zijn hiervan maar één voorbeeld.
LGBT-organisaties hebben de afgelopen weken in diverse media benadrukt dat zichtbaarheid van homo’s, lesbo’s, bi’s en transgenders essentieel is om tot acceptatie te komen. Film hoort daar zeker ook bij. Maar zolang de laatste Nederlandse romantische komedie in de Nederlandse bioscoop met een duidelijk gay-thema uit 2013 komt (Chez Nous) en er alleen maar boy-meets-girl verhalen worden gemaakt, valt er weinig te verwachten van de vaderlandse filmwereld.
Hoog tijd dus om wat Nederlandse filmmakers verplicht de bioscoop in te sturen om te zien hoe ze het in het buitenland doen. Dan kunnen de Suitsupply-vandalen hier meteen bij aanhaken.
De Roze Filmdagen zijn nog tot zondag 18 maart te bezoeken. Meer informatie vindt u hier.
