Het cliché voorbij

En de omroep was boos dat er geen cent subsidie van het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroep-producties af kon. Zes miljoen investering betekent dat de NCRV mikt op een hoogwaardig kwaliteitsproduct. Zo’n Nederlands drama dat zich moet plaatsen in de reeks Zwarte sneeuw (ook NCRV), Oud geld en Pleidooi (AVRO). Spanning en (relationele) emotie, dus moeten er twee verhaallijnen zijn. De hoofdlijn van een doel, het werk, een zaak, een zoektocht of een opdracht en daarnaast de karakterontwikkeling van de vaste personages. In Zebra is de hoofdlijn de rode draad van de reclassering; per aflevering krijgt reclasseringsmedewerker Sylvia de Ridder (Myranda Jongeling), bijgenaamd Zebra, met een casus te maken, gebaseerd op ‘echte’ gebeurtenissen. Daarnaast komen we langzaam te weten waarom zij Zebra heet, Den Haag heeft verruild voor een middelgrote provinciestad en hoe zij met haar collega’s en vrienden omgaat, vooral met haar jongere collega Job de Geus (Hylke van Sprundel) die zij moet inwerken. 

Zebra is een apart type. Ze is een alleenstaande vrouw van 36, geverfd en getekend door wol en leven, rijdt een zware BMW-motor en komt zeer hard en rechtstreeks over. Tegen een politieman die haar wat in het oor fluistert, zegt ze: “Als jij voortaan je tanden niet poetst, gaan wij het nog heel moeilijk krijgen.” In de eerste aflevering wordt dat allemaal neergezet, die heeft mij niet overdonderd. Er ritselt belofte tussen de beelden en sommige dialogen. Zeker, Zebra is met zorg gemaakt, mooi van beeld, goed van geluid, de dialogen zijn kort en goed verstaanbaar (dat schijnen we in Nederland nu echt onder de knie te krijgen), de beeldwisselingen spannend en afwisselend. Geheel volgens het boekje schakelen de scènes in scherpe snit heen en weer tussen het nu en de voorgeschiedenis, tussen Zebra en haar cliënt. 

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Heb je al een account? Log dan nu in.

Toch is er iets vreselijk mis met die eerste aflevering. Dat is niet Myranda Jongeling zelf; op z’n minst moet haar het voordeel van de twijfel gegund worden om die rol te ontwikkelen. Haar type is zo apart dat zulks in het begin nog niet veel herkenning oproept, Jongeling zal dat in de komende weken waar moeten maken. Nu speelt ze Zebra op de rand van irritatie; jezus, wat een bitch denk je, zo zijn ze niet bij de reclassering waar ze hun geitenwollensokken nog maar kort geleden aan het Rode Kruis hebben meegegeven. Zo’n sterk kreng kan leuk worden, al geloof ik niet dat ze zo sterk is dat ze een varkensboer in een snelle beweging met een armklem onschadelijk maakt. 

Het misse van de eerste aflevering zit ‘m in die varkensboer Karel (Jaap Spijkers). Vader is dood; hij runt het bedrijf onder het oog van zijn moeder. Raakt in een bordeel verliefd op een Braziliaanse hoer; die laat haar vriendinnen op zijn kosten overkomen en Karel wordt van vrouwenhandel beschuldigd. Spijkers probeert dus gestalte te geven aan een brullend, wereldvreemd, naïef moederskindje dat toch als volwassen man een bedrijf leidt. Moeder is een strenge feeks. Als Karel bij het varkensvoer halen zijn kruiwagen laat overlopen, zegt ze bitter: “Met moedwil maak je alles stuk.” Het komt eruit zoals het geschreven staat. Fout. “Je maakt alles met moedwil stuk,” moet de zin luiden. 

Het typeert die twee rollen. Moeder (Vivian de Muynck) is een door en door verroest cliché; zo bestaan ze niet meer, zeker niet in Brabant. Karel is het cliché voorbij. Met een vreemd kapsel, een soort ‘intellectuele’ jaren zestig-bril en het Brabantse accent van een derderangs schuifdeurkomiek werkt hij uitermate op de lachspieren. Ik geloofde niet het in het echt Jaap Spijkers heette. Ik wist zeker dat het Arjan Ederveen was in een van zijn beste creaties. Nee, werkelijk, het is Arjan Ederveen, onder een schuilnaam. Ben benieuwd welk bijna-net-echt-onzinpersonage Ederveen als gastrol in aflevering twee nog mag vervulleb.

`Zebra’, NCRV, vanaf dinsdag 1 september, Nederland 1.