Er komen vanzelf minder Nederlanders
De bevolking groeit sneller dan verwacht. Maar hoe betrouwbaar zijn de voorspellingen? ‘Na 2035 zal Nederland een stuk leger zijn.’
Nederland heeft te maken met de sterkste bevolkingsgroei sinds 1992. Vorig jaar kwamen er maar liefst 106.000 inwoners bij en we zeilen straks het jaar 2000 binnen met bijna zestien miljoen deltabewoners. Dat is meer dan tot vorige week werd verwacht. Oorzaak voor de snellere groei is, volgens de CBS-demograaf Jan Latten, de economische hoogconjunctuur. Bovendien wordt de bevolkingsaanwas nog eens versterkt door een recordaantal immigranten, 122.000, dat zich in 1998 in Nederland vestigde.
Een paar jaar geleden zagen die cijfers er nog heel anders uit. De bevolkingsgroei vertraagt, was toen het idee, want in 1994 groeiden we nog met 87.000 en een jaar later nog maar met 67.000. Het aantal kinderloze vrouwen bleek groter dan de geschatte twintig procent (namelijk 25 procent) en daar kwam nog eens bij dat de immigrantenstroom afnam van bijna 200.000 in 1993 naar een dikke 100.000 in 1994. En ook economisch ging het toen heel wat minder.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeKennelijk is de groei van de bevolking maar moeilijk in te schatten en moeten de cijfers voortdurend worden bijgesteld. Het sprekendste voorbeeld is wel de voorspelling van 1965. Als die voorspelling was uitgekomen waren we nu niet met z’n 15,9 miljoen geweest maar met 21 miljoen. Maar de prognose was nog niet gemaakt en een speciale staatscommissie Bevolkingsvraagstukken was nog niet in het leven geroepen, of de farmaceutische industrie kwam op de proppen met de pil. Gevolg: het aantal kinderen per vrouw daalde met meer dan de helft van 3,04 naar 1,5.
Nu luiden de prognoses dat we in 2035 met z’n 17,4 miljoenen in Nederland zullen leven. Daarna zakt de bevolking geleidelijk terug naar zo’n vijftien miljoen. Maar hoe betrouwbaar zijn die cijfers? Gijs Beets, onderzoeker bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut in Den Haag: “Voor de korte termijn zijn die cijfers zeer betrouwbaar, zeker als je een vergelijking maakt met bijvoorbeeld de arbeidsmarkt- prognoses die ieder half jaar worden bijgesteld. In die zin zijn de bevolkingscijfers op korte termijn zeer trefzeker.”
Voor de langere termijn, en dan spreken Beets en zijn collega’s over een periode van 25 tot vijftig jaar, is de betrouwbaarheid lager. “We zijn een tikkeltje onzeker over de mate van vruchtbaarheid van vrouwen. De aanwas van de bevolking op grond van geboortecijfers is voor de langere termijn toch wat moeilijker te voorspellen. Hetzelfde geldt voor de andere groeifactor, de immigratie.”
Toch is Beets ervan overtuigd dat de bevolking na 2035 behoorlijk zal teruglopen. Hoe hij dat zo zeker weet? “Het is vrijwel onvermijdelijk. De Nederlandse bevolking is namelijk enorm aan het vergrijzen. Er zullen op termijn dus veel meer mensen overlijden. Bovendien zijn er nu minder kinderen en is de groep vruchtbare vrouwen in de periode na 2035 een stuk kleiner. Tenzij er een enorme immigratiegolf op gang komt, wat niet erg waarschijnlijk is, kun je met een gerust hart voorspellen dat de Nederlandse bevolking zal krimpen. In een aantal Europese landen zoals Oostenrijk en Duitsland is dat ook al het geval. Het ziet er beslist naar uit dat ook Nederland na 2035 een stuk leger zal zijn.”
Dus de Club van Tien Miljoen, een organisatie die streeft naar een lager inwonertal in Nederland, kan zichzelf wel opheffen omdat de doelstelling ‘minder mensen’ vanzelf wordt gerealiseerd? Beets, lachend: “Lijkt me wel, alhoewel tien miljoen toch wat onwaarschijnlijk is.”
Maar is Nederland anno 1999 zoals de Club van Tien Miljoen beweert, ook te vol? Volgens Joop Hartog, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam, die zich al vaker over de bevolkingsgroei boog, kun je zo’n vraag nooit met een dergelijke stelligheid positief of negatief beantwoorden. “Toen onze bevolking aan het begin van deze eeuw verdubbelde, riepen er ook mensen dat Nederland vol was,” aldus Hartog. “Vol of niet vol is niet met een simpel ja of nee te beantwoorden. Vrijwel niemand zal ontkennen dat het ruimtebeslag in ons land een probleem is. Maar hoe je dat ervaart, is erg persoonlijk. Er zijn mensen die houden van het bruisende stadsleven, anderen willen juist ruimte en rust. Dus wat is vol?”
