Narcisme
Met jezelf en je eigen besognes bezig zijn, is onze natuurlijke geestesgesteldheid.
Driekwart van de bevolking vindt dat de jeugd te veel verwend is en twee derde van de jongeren is het daarmee eens, ontdekte de Volkskrant, die in samenwerking met de NCRV een onderzoek naar narcisme heeft uitgevoerd. Vergeleken met dertig jaar geleden is het narcisme sterk toegenomen. Jongeren denken te veel aan zichzelf en vragen zich niet af wat ze aan de samenleving kunnen bijdragen. Dit klinkt niet best. Om commentaar gevraagde hoogleraren psychologie gooiden er nog een schepje bovenop: “In de hoofden van ouders en leerkrachten heeft zich het hardnekkige misverstand genesteld dat zelfwaardering cruciaal is voor een goede geestelijke gezondheid,” aldus de een. De ander vindt het helemaal niet vreemd dat eigenliefde en grootheidsfantasieën de afgelopen decennia exponentieel zijn toegenomen. “Wij vragen van jongeren dat ze presteren, dat ze achter hun computer ideeën genereren, dat ze de samenleving vooruit helpen. Dan heb je een forse dosis narcisme nodig,” meent hij.
Hoe nu? Moeten we dan maar géén prestatie-eisen stellen? Het begrip narcisme heeft een sterk pejoratieve lading en is daarom bij uitstek een eigenschap die mensen bij anderen waarnemen en zelden bij zichzelf. Ik ben maar één keer iemand tegengekomen die van zichzelf zei dat hij als kind enorm verwend was door zijn ouders. Hij mocht alles en hij kreeg alles en werd twintig jaar lang naar eigen zeggen op een stuitende manier in de watten gelegd. Toch was hij op middelbare leeftijd (zoals ik hem waarnam) een hardwerkende professional, een toegewijde echtgenoot en zorgzame vader, en in zijn vrije tijd ook nog een begaafd musicus. Zijn verwende jeugd had hem kennelijk geen schade berokkend. Dit relativeerde mijn gedachten over verwennen. Misschien kan het minder kwaad dan iedereen denkt? Misschien is het minder erg als het gepaard gaat met waarachtige liefde? Hoe dan ook is narcisme in de zin van ‘met jezelf en je eigen besognes bezig zijn’ de natuurlijke geestesgesteldheid van ieder mens.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeVan de pakweg duizend gedachten die je per uur door het hoofd schieten, gaan er 998 over jezelf, en wanneer ze ergens anders over gaan (staartdelingen uitrekenen, piekeren over de problemen van je oude moeder, je opwinden over de Amsterdamse metro), dan gaan ze nog steeds indirect over jezelf. Omdat er een goed cijfer voor het rekenproefwerk moet worden gehaald, omdat je moeder een deel van jezelf is, omdat die metro voor jou relevant is. Je kunt alleen maar denken aan of over dingen waar je op de een of andere manier persoonlijk bij betrokken bent. Een gedachtenstroom die voortdurend wordt gekleurd door eigenliefde – “Wat ben ik toch geweldig” – en zich ook openlijk manifesteert, maakt geen sympathieke indruk. Toch zal de wereld opgeblazen pretenties vanzelf corrigeren en afstraffen. Een zelfingenomen kwast die niets presteert, wordt gedumpt en gemeden. Maar als het gedrag in orde is, doet het er niet toe of iemand zelfingenomen is. Slimme mensen weten heel goed dat ze niet te koop moeten lopen met de hoge pet die ze van zichzelf op hebben. Eigenliefde zonder weerklank valt niet vol te houden.
