Paul Krugman: Welkom in de jaren dertig
De toon van Financial Times-columnist Martin Wolf is scherp, en gelijk heeft hij. Ook ik dacht dat we in tachtig jaar tijd meer geleerd zouden hebben, maar we doen hetzelfde als in de jaren dertig.
In een stuk van 5 juni schrijft Wolf: “Ik heb nooit echt begrepen hoe het in de jaren dertig zo ver heeft kunnen komen, maar nu begin ik het te snappen: een kwetsbaar economisch klimaat, een strenge geldpolitiek, onenigheid over wat er moet gebeuren, een algemeen idee dat lijden goed is voor de mens, politici die niet verder kijken dan hun neus lang is, slecht samenwerken en achter de feiten aanhobbelen en voilà, meer heb je niet nodig!”
En dan is er nog de Europese Centrale Bank (ECB) die weigert om de rente te laten zakken, of iets anders te bedenken wat zou kunnen helpen. Maar waarom zouden ze in hemelsnaam ook in actie komen?
Volgens de laatste cijfers holt de economie in de eurolanden nu achteruit en staat Spanje aan de rand van de afgrond. De inflatie gaat snel naar beneden, wat onder deze omstandigheden ongunstig is.
Ik geloof niet dat er een logische reden is voor het besluit van de ECB. Ik denk dat het gewoon betekent dat ze op geen enkele manier willen toegeven dat er in het verleden fouten zijn gemaakt. Net als Wolf begin ik te begrijpen hoe het in de jaren dertig zover is gekomen.
De behoefte om te straffen
Ik heb allerlei verklaringen gehoord voor het bizarre besluit van de ECB. Nee, ze verlagen de rente niet hoewel de werkeloosheid de pan uit rijst, de inflatie afglijdt en de monetaire unie het waarschijnlijk niet kan redden als er in sommige landen onvoldoende vraag is. Dit laatste is op zich al een ingewikkeld vraagstuk.
Het meest hoor je de verklaring dat de ECB de politici het vuur na aan de schenen wil leggen; dat is hun manier om te zeggen dat ze geen hulp krijgen als ze niet doen wat ze moeten doen (wat dat ook zijn mag).
Dat slaat nergens op. De landen die in de problemen zitten, hebben al zeer strenge bezuinigingsmaatregelen en loonsverlagingen doorgevoerd. Wat moeten ze nog meer doen? En wat betreft een brede fiscale unie: begrijpen de Duitsers niet dat het hele systeem op instorten staat? Valt verder te bedenken waarom het terugbrengen van de reporente (het tarief dat banken betalen als ze geld lenen van de centrale bank) met vijftig punten enig nut zou kunnen hebben?
Misschien moeten we het antwoord op deze vragen in tweeën delen. Ten eerste is de ECB niet bereid om toe te geven dat ze in het verleden fouten hebben gemaakt, vooral op het gebied van de renteverschuivingen. Ten tweede, en dit gaat veel dieper, vermoed ik dat we te maken hebben met de mentaliteit dat depressies er niet voor niets zijn en dat armoe een doel heeft. We moeten dus niet proberen dat lijden ook maar enigszins te verlichten.
Deze manier van denken doet het altijd goed bij mensen die zelf een comfortabel leven hebben, maar hij is volkomen belachelijk; tenslotte hebben we de afgelopen tachtig jaar, sinds de laatste depressie, een hoop meer geleerd over de werking van de economie.
Maar ja, we leven in een tijd van gekte. Gekte gekleed in een duur pak.
