Volgt u al een cursus om een boek cadeau te doen?
Alsof het leven al niet ingewikkeld genoeg is slaagt de boekindustrie erin om het meest simpele geschenk, een mooi boek voor een goede vriend, om te toveren tot een handeling waarvoor je flink gestudeerd moet hebben. En flink moet investeren.
Hoe mooi en eenvoudig was dat vroeger: in december 1967 kreeg ik van de Sint een vertaling cadeau van Karl May: Door het Woeste Koerdistan. Een Prisma-uitgave die ik schat op een toenmalig aankoopbedrag van 1,65 gulden, verpakt in een bruin papiertje. Ik ben er nog diezelfde avond met rode oortjes aan begonnen, want ik hoefde het alleen maar open te slaan. Het is nog steeds een sieraad in mijn boekenkast.
En gisteren nog had ik een aardige dame in de winkel die me glimlachend toevertrouwde dat ‘mijn lief het oeuvre van Larry Niven opnieuw heeft ontdekt’. Ze was voor Sinterklaas alle antiquariaten aan het afstruinen. Bij mij kocht ze twee oude pocketboeken van de sf-schrijver, eveneens in een uitgave van Prisma, voor het verwaarloosbare bedrag van vier euro. Haar ‘lief’ zal er zeer blij mee zijn, denk ik.
Media voeden lezers en surfers op
Zulke bewijzen van liefde en vriendschap worden opeens een stuk ingewikkelder als je lief, je kind of je vriend is overgestapt op digitaal lezen. In Amerika, waar ze Sinterklaas niet kennen en pas aan het schenken gaan met Kerstmis, zijn de media nu al bezig om de lezers en surfers op te voeden voor het digitale geschenk, want voor de hand liggend is die handeling bepaald niet.
Want het boek is het boek niet meer. Voordat je een titel uitzoekt zul je bijvoorbeeld eerst moeten zien te achterhalen op welk soort apparaat je vriend zijn e-books leest. Is het een Kindle? Een Kobo? Een Ipad? Al die apparaten werken met verschillende soorten bestanden die onderling niet uitwisselbaar zijn. Het kan dus zomaar gebeuren dat je denkt iemand digitaal te verrassen met een bij Amazon gekocht boek en dat die vervolgens met een onleesbaar bestand van vijftien euro op zijn Ipad blijkt opgezadeld.
En dan ben je er nog niet. Je vriend moet het cadeau ook nog eens ‘uitpakken’, dat wil zeggen hij moet het internet op en daar met een code het geschenk downloaden, wat het geheel toch iets minder feestelijk maakt. Daarbij: ik ken genoeg mensen die wel een e-reader hebben maar voor wie downloaden een begrip uit een heel andere wereld is.
Boeken zijn fundamenteel anders geworden
Wij hebben hier wel eens staan juichen bij de komst van het e-book en, eerlijk, wij zijn er ook vaak heel blij mee. Maar de nadelen van wat er nu in de markt gebeurt worden ook steeds duidelijker zichtbaar. Boeken zijn niet meer van verschillende uitgevers, maar wel allemaal in dezelfde taal en globaal dezelfde vorm, maar fundamenteel verschillend geworden. De ene helft van de boeken is voor de andere helft van de consumenten onleesbaar geworden. Alsof ze in een andere taal zijn geschreven en in zekere zin is dat eigenlijk ook zo. Wat een verrijking leek is door de globalisering en de commercialisering van de boekenindustrie een verarming geworden.
Marinus Kirchjunger is boekhandelaar in een middelgrote stad in Nederland en schrijft over de liefde voor boeken en e-books.
