Noord- en Zuid-Korea rond de tafel: misschien bijzonder, waarschijnlijk kansloos
Ze worden zeldzaam genoemd, de huidige besprekingen tussen Noord-Korea en Zuid-Korea. Het is voor het eerst in zeven jaar tijd dat de twee Korea’s op ministerieel niveau contact hebben, en, misschien wel belangrijker: open lijken te staan voor een compromis. Of is dit politieke schijn?
Na de Tweede Wereldoorlog werd het noorden van het Koreaanse schiereiland communistisch, en het zuiden kapitalistisch. In 1950 viel de Noord-Koreaanse dictator Kim Il-sung het zuiden binnen, wat uitliep op een drie jaar durende oorlog waarin miljoenen doden vielen. Omdat er na de wapenstilstand in 1953 nooit een vredesverdrag is gesloten, zijn de Korea’s formeel nog steeds in staat van oorlog.
De spanning tussen Pyongyang en Seoul loopt geregeld hoog op. De Noord-Koreanen voerden in 2006, 2009 en 2013 kernproeven uit, en in december 2012 schoten ze met succes een langeafstandsraket af. Op zijn beurt houdt Zuid-Korea jaarlijks een grote militaire oefening met het Amerikaanse leger.
Waarom zijn de gesprekken begonnen?
De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un deed begin dit jaar een toenaderingspoging (al waarschuwde hij Zuid-Korea en de Verenigde Staten overigens ook voor een eventuele kernoorlog). In eerste instantie wees Seoul die af omdat Pyongyang weigerde zijn kernproefprogramma te beëindigen. Maar vanwege het sterke verlangen om het familieherenigingsprogramma te hervatten – verscheurde Koreaanse gezinnen elkaar zagen elkaar voor het laatst in 2010 – ging Zuid-Korea alsnog in op de noordelijke toenadering. Dat resulteerde in het gesprek van afgelopen woensdag.
“Een is niet duidelijk een specifieke aanleiding,” zegt Noord-Koreadeskundige Casper van der Veen. “Het lijkt verband te houden met die militaire oefeningen van Zuid-Korea voor de Noord-Koreaanse kust. Dit is al jaren de doorn in het oog van Noord-Korea. Voor Pyongyang is dit dan ook niets meer dan een charmeoffensief.”
Wat willen de Korea’s van elkaar?
“Het gaat om ‘open agenda’-gesprekken. Dat is typerend voor Noord-Korea, dat weigert zich de les te laten lezen,” zegt Van der Veen. “De enige eis vanuit Pyongyang is dat er geen eisen zijn.”
Zuid-Korea nam de gelegenheid te baat om het Noord-Koreaanse atoomprogramma aan te roeren, dat Seoul beëindigd wil zien. Ook kaartte Zuid-Korea de familieherenigingen aan, die gepland zijn tussen 20 en 25 februari.
En Pyongyang wil dus dat er een eind komt aan de militaire oefeningen van de zuiderbuur met de Amerikanen, waarvan de volgende op 28 februari wordt gehouden. Noord-Korea dreigde aanvankelijk de familieherenigingen te dwarsbomen, maar vandaag kwam naar buiten dat het daar inmiddels van heeft afgezien. Ook vindt het noorden dat Seoul de Zuid-Koreaanse media moet beteugelen, omdat die zich te kritisch zouden uitlaten over het noordelijke bewind.
Waarom vallen de huidige gesprekken als bijzonder te bestempelen?
“Dat zit ’m in de delegatie die Seoul stuurt,” zegt Van der Veen. De zuiderlingen waren onder meer vertegenwoordigd door afgezanten van het ministerie van Hereniging en de directeur van de Nationale Veiligheidsraad. “Dat is vergelijkbaar met de Amerikaanse onderministers die Washington weleens stuurt. Maar uiteindelijk zullen deze gesprekken niet tot een vredesverdrag leiden; daar staan de Noord-Koreanen niet voor open. Ze willen praten op het moment dat ze humanitaire hulp behoeven; hun economie is dringend aan hulp toe. En voor die hulp hebben ze Seoul en Washington nodig, want zij spelen daar ironisch genoeg een cruciale rol in.”
Lees hier een analyse van de gesprekken door Stephen Haggard, professor Korea-Pacific Studies.
