Joost Zwagerman maakt privé-archief openbaar. Een interview
Joost Zwagerman brengt zijn privé-archief in de openbaarheid. De schrijver die eind jaren tachtig furore maakte met zijn ‘roman van een generatie’ Gimmick!, schenkt foto’s, dagboekfragmenten, contracten en persoonlijke correspondentie aan het Letterkundig Museum in Den Haag. In 2012 kreeg Zwagerman van de Universiteit van Amsterdam al het verzoek of hij – net als Arnon Grunberg – zijn archief in bruikleen wilde geven, waarna een soortgelijk voorstel van het Letterkundig Museum volgde. Het Museum verzocht Zwagerman echter het materiaal te doneren, waardoor hij zou zijn verzekerd van een keurig gerubriceerd archief dat goed bewaard zou blijven. Hij ging akkoord. Zwagerman: “De taxatiewaarde van het geheel verbaasde me. Tweehonderdduizend euro.”
Het materiaal beslaat de jaren tachtig, de tijd waarin u Gimmick! schreef. Is dit de enige periode die wordt belicht?
“Nee, mijn archief omvat alles van 1986 tot nu. De tijd van Gimmick! is daar maar een klein onderdeel van. Voor mij is het archief eerder een voetafdruk van een mensenleven, als je dat zo kunt zeggen, dan één specifiek tijdsbeeld.”
Wat is, naast de persoonlijke waarde, de historische waarde van dit materiaal?
”Ik had geen idee van die historische waarde. Brieven en documenten van derden, waarvan zij niet willen dat de privé-informatie die erin staat wordt prijsgegeven, heb ik uit het archief gehaald. Dat is wel zo netjes.
“Het is misschien een beetje voorbarig om de historische waarde nu al te bepalen, maar ik heb veel gedaan in mijn leven en heb veel mensen ontmoet, ook buiten de literaire wereld. Ik presenteerde Zomergasten en maakte tientallen interviews voor de oude Haagse Post en Vrij Nederland. Ik werkte samen met kunstenaars als Rob Scholte en Koos Breukel, en schreef teksten voor andere kunstenaars en fotografen, van Rineke Dijkstra tot Erwin Olaf, en schreef ook nog eens over politiek, muziek en literatuur. Het archief is ontzettend groot. Het bevat eveneens allerlei e-mails en brieven. Van Wouter Bos tot Ellen ten Damme, van oud-premier Dries van Agt tot Ronald Giphart, en A.F.Th. van der Heijden, Geerten Meijsing en Jeroen Brouwers.”
Zal de collectie veel onthullen?
“De foto’s zijn misschien wel de kers op de taart; sommige zijn wel wel heel bijzonder. Maar dat is niet het enige wat ik heb geschonken. Ook mijn contracten, pagina’s uit dagboeken en brieven zijn vanaf nu in te zien door iedereen die dat maar wil.
“Soms kom ik in het archief iets tegen waarvan ik was vergeten dat het bestond. Zo wist ik bijvoorbeeld niet meer dat ik in oktober 2004 heb gecorrespondeerd met Theo van Gogh over een plan dat hij had voor een nieuwe film. Hij wilde het leven van Boudewijn Büch verfilmen. Ik had hem toegezegd het scenario te schrijven. We hadden in oktober 2004 nog afgesproken in een café in De Pijp in Amsterdam. Theo zou met vakantie gaan en na thuiskomst weer contact met me opnemen. Drie dagen na zijn vakantie werd hij vermoord. Misschien dat deze correspondentie interessant is voor de biograaf van Büch. En dan noem ik maar één aspect uit een papieren archief dat bijna tien meter lang is.”
Welke beelden ontbreken aan het archief, en hadden er wel in moeten zitten?
“Er zijn heel erg veel beelden. Ik was altijd al een soort padvinderfiguur die van elk moment een foto of aantekening moest maken. Het is verbazingwekkend hoe lang ik het archief met mij heb meegezeuld: ik ben drie keer verhuisd en telkens weer heb ik het meegenomen. Nu heb ik het eindelijk van de hand gedaan.”
Zodra het archief openbaar is, duikt u er dan zelf nog eens in?
“Nee. Andere mensen mogen het nu rubriceren en bekijken. Zelf heb ik er genoeg van gezien. Wat me overigens verbaasde, was de taxatiewaarde van het geheel. Zelfs mijn zoon, die normaal gesproken totaal niet omkeek naar dat archief, keek op toen hij het hoorde: tweehonderdduizend euro. Blijkbaar is geld voor iedereen interessant.”
Joost Zwagerman zal vanavond bij De Wereld Draait Door verder uitweiden over het archief.
