Spring naar de content

Regisseur Johan Doesburg: ‘Nederlandse toneel lijkt simpeler te worden’

Johan Doesburg verlaat in mei na ruim twee decennia het Nationale Toneel als regisseur. Zaterdag gaat zijn laatste werk Genesis – een zes uur durende voorstelling over het gelijknamige bijbelboek – in première in het Zuiderstrandtheater in Scheveningen. Tom Kellerhuis interviewde theaterbeest en workaholic Doesburg over het naderende vertrek, moeilijk te vullen zalen en irritaties op de werkvloer. 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Tom Kellerhuis

Het Nederlandse toneel lijkt volgens Doesburg ‘simpeler’ te worden, zo laat hij weten in het interview. “Ik weet niet of de elite zich nog wel zo daadkrachtig gevoed weet door naar toneel te gaan. Natuurlijk, er zijn schitterende uitzonderingen: kijk naar Toneelgroep Amsterdam, een paar andere gesubsidieerde gezelschappen en nog wat vrije producties. Maar het wordt steeds moeilijker om een ingewikkelde voorstelling erin geprikt te krijgen.” De lees- en luistervaardigheid van het publiek is volgens hem afgenomen. Hij voegt toe: “Als ik in mijn omgeving vraag: waar ga je nou naartoe met je vader en je moeder en eventueel je kinderen, dan is het: het Circustheater. Joop van den Ende dus. Of Nijntje. Een prettige middag, lekker ongecompliceerd, mooie beelden, véél.”

Een dure multimediale kunstvorm, zo omschrijft Doesburg de huidige toneelsector. Het is volgens hem moeilijk om de zalen vol te krijgen. “Ongesubsidieerde of vrije gezelschappen moeten moeizaam vragen, bedelen en smeken om geld. Het is een relatieve armoedesector. Zelfs in de gesubsidieerde sector, wat een rotwoord is, blijken in heel Nederland maar vijftig acteurs in vaste dienst te zijn. Daar staat tegenover dat er duizenden banen zijn in de sector met een vast salaris. Management, marketing, technici, et cetera. Die verhouding klopt niet.”

Irritaties
Doesburg werkte in totaal tweeëntwintig jaar voor het Nationaal Toneel, en zag het gezelschap naar eigen zeggen veranderen: “Er werken hier mensen die niet weten dat ik Hamlet heb gedaan. Weird. Of ik krijg de vraag: heeft Gijs Scholten van Aschat hier gewerkt? De lol is overigens nog niet weg, al heb ik natuurlijk ook wel wat irritaties gehad.”

“Zo wilde Theu (Theu Boermans, artistiek directeur en regisseur – red.) graag meer ruimte hebben om zichzelf beter te profileren. Heel geestig. Op het moment dat Theu die ruimte kreeg, kondigde hij aan The Hunger Games in Londen te willen gaan doen. Dat vindt hij dus belangrijker dan het Nationale Toneel, en dat diskwalificeert hem. Nou goed, nu is ondertussen helder dat Theu zijn vertrek heeft aangekondigd, over een paar jaar, en dat Eric de Vroedt komt. Als iemand in z’n eentje twintig regies per jaar wil doen, overal en nergens, prima. Maar als je hier artistiek leider bent, moet je hier wonen. Dan moet je ook de tijd nemen om met de conciërge te praten, en hier tot negen uur ’s avonds blijven hangen. Artistiek leider zijn van een groot gezelschap, ook al doe je het met zijn drieën, is de hele tijd vergaderen, organiseren en communiceren. Theu is echt een man van de vloer.”

Schermafbeelding 2015-04-17 om 14.37.29Toch stak het Doesburg dat Boermans vijf jonge acteurs wegstuurde die hij net had aangenomen, maar dat is volgens Doesburg de muurvaste constructie van het bedrijf dat de speelruimte bepaalt om gekke dingen te doen. “Daar had Theu echt geen idee van, want hij heeft hiervoor alleen een klein clubje geleid (De Trust – TK).  Maar ik zit er nog en zij worden weggestuurd, dat is wel een spagaat.”

“Ik heb hier een hele generatie gezeten, dus nu is het mooi geweest. (–) Ik had misschien al eerder weg moeten gaan. Ik had de komst van Theu kunnen aangrijpen, maar dan waren stukken als Gekluisterd, De Prooi en Blauwdruk niet gemaakt. Hoe oud moet je zijn om nog iets nieuws te beginnen? Ik word zestig en ben blijven hangen. Daar zit iets van luiheid in, maar er moet ook iets goeds aan zijn, anders blijf je niet.” Op de vraag waarom hij er niet wrokkig om lijkt te zijn: “Nee, helemaal niet. Ik mag het Nationale Toneel op mijn blote knieën danken.”

In De Volkskrant van vrijdag refereerde Doesburg aan zijn uitspraken in HP/De Tijd, en heeft laten weten dat het hem niet in dank is afgenomen. Het complete interview van Tom Kellerhuis met Johan Doesburg leest u in de HP/De Tijd die nu in de winkel ligt. Lees hem hier digitaal, of sluit hier een voordelig (proef)abonnement af.

‘Genesis’ is van 15 april tot en met 24 mei 2015 te zien in het Zuiderzeetheather in Den Haag. Kaarten koopt u hier.

Onderwerpen