Recensie: La tête haute, de nuchtere kijk op de probleemjongere (****)
Films over probleemjongeren verzanden maar al te vaak in een dogmatische benadering. Of de ouders hebben het probleem veroorzaakt, of de hulpverleners schieten hopeloos tekort, of het is de samenleving die het kind in kwestie het verkeerde pad op stuurde. Wat deze films vaak gemeen hebben is dat ze zijn gemaakt omdat de filmmaker een gevoel van onrecht aan de kaak wil stellen. La tête haute, een Frans drama, heeft daar geen last van. Integendeel, de kijker mag beslissen of er sprake is van onrecht. Dat wil overigens niet zeggen dat de film onverschillig is. In La tête haute is alleen niet helemaal duidelijk wie nu de dader, en wie het slachtoffer is.
La tête haute wordt bijna geheel gedragen door de zeventienjarige acteur Rod Paradot. Hij speelt de opstandige Malony die al op jonge leeftijd zijn vader verloor, en door zijn labiele moeder nauwelijks op het rechte pad kan worden gehouden. Zelf zit ze meestal aan de drank of drugs. Vanwege zijn thuissituatie wordt Malony onder toezicht geplaatst van kinderrechter Florence Blaque (een mooie rol van filmicoon Catherine Deneuve) en maatschappelijk werker Yann (Benoît Magimel). Maar ook zij krijgen weinig grip op de jongen. Malone wordt heen en weer geslingerd tussen thuis, internaat en gevangenis. Telkens als je denkt dat hij tot zelfinzicht komt, slaan bij hem de stoppen weer door en werkt hij zichzelf verder in de nesten. Je krijgt welhaast bewondering voor het ijzeren geduld dat kinderrechter Blaque met hem heeft.
Deneuve is sterk in de rol van de kinderrechter, die in haar kleine werkkamer jonge criminelen ontvangt, en vaak uit voorzorg een vaas wegzet voor die gesprekken plaatsvinden. Er zitten meer van deze kleine handelingen in de film; regisseur Emmanuelle Bercot begrijpt het show, don’t tell-principe als geen ander. La tête haute was dan ook eerder dit jaar terecht de openingsfilm van het Cannes Filmfestival. Het laat zien dat opvoeding een jong persoon kan vormen, maar dat de sociale omgeving, of het nu een kinderrechter is of een medegevangene, minstens zo belangrijk is.
Rod Paradot, die voor de rol van Malony van straat is geplukt, maakt grote indruk. Zijn heftige woedeuitbarstingen zijn soms beangstigend geloofwaardig, net zoals de momenten waarop Malony kwetsbaar is. Mooi is ook de relatie met zijn zeer instabiele en verslaafde moeder (gespeeld door Sara Forestier) die duidelijk niet is opgewassen tegen het onstuimige karakter van haar zoon. Maar ondanks de vele botsingen tussen hen twee blijft hun liefde voor elkaar onvoorwaardelijk. Regisseur Emmanuelle Bercot maakte eerder met Deneuve het sympathieke Elle s’en Va, over een vrouw die klem zit tussen haar gezin, haar ambities en de gemiste kansen. In La tête haute gebruikt Bercot dezelfde thema’s, al is de context een andere.
De meeste scènes in de film spelen zich af in in kleine claustrofobische ruimtes: de kamer van de rechter, de cel in de gevangenis. Je snapt de behoefte van Malony om eruit te willen breken. Tegelijk vlucht hij ook zo voor zijn eigen problemen. Hij blijft weglopen en auto’s stelen, wat hem steeds verder in de ellende brengt. Maar Bercot benadrukt dat ook binnen een groot apparaat als de rechtspraak, personen als Florence Blaque, het verschil kunnen maken voor jongens in de verdrukking. Aan het eind van de film heeft Malony, na talloze keren voor het bureau van de rechter te hebben gestaan, zijn leven eindelijk op de rails. Het laatste shot van La tête haute is daarom ook zo treffend. Nadat we Malony voor het laatst door de lange gangen van het oude gerechtsgebouw hebben zien dwalen, gaan we met hem mee naar buiten. Terwijl Malone uit beeld verdwijnt en het leven verder gaat, heb je ook als kijker het idee dat je na twee intense uren eindelijk weer adem kan halen.
