Moeten we binnenkort betalen voor een boswandeling?
Staan er straks toegangspoortjes bij het bos? De grote terreinbeherende organisaties ontwikkelen in rap tempo allerlei commerciële activiteiten. Een ontwikkeling die soms haaks lijkt te staan op de zogenaamde ‘intrinsieke waarde’ van natuur waar staatssecretaris Dijksma van droomt. Natuurmonumentendirecteur Marc van den Tweel in een interview met het zomernummer van HP/De Tijd: “Ik ben de Griekse minister van Financiën niet.”
De ruiters waren vorig jaar de klos. Zij kregen te horen dat zij voortaan mogelijk in gebieden van Staatsbosbeheer geld moeten betalen voor hun ritje. Zo’n ruiterpad kost immers geld in onderhoud en Staatsbosbeheer moet bezuinigen. Net als de andere terreinbeherende organisaties (TBO’s) zoekt men naar nieuwe verdienmodellen om het natuurbeheer te financieren.
“Terreinbeherende organisaties moeten hun eigen broek ophouden,” zei staatssecretaris Dijksma. De vercommercialisering van de natuur heeft daarmee een nieuwe impuls gekregen. Staatsbosbeheer, ooit opgericht voor de aanplant van bossen, beheert 265.000 hectare Nederlandse natuur en haalt al decennialang inkomsten uit houtverkoop en pacht. De laatste jaren begeeft men zich steeds nadrukkelijker op de recreatieve markt, onder meer door samenwerking te zoeken met de recreatiebranche. Natuurmonumenten (goed voor zo’n honderdduizend hectare natuur) haalt inkomsten uit pacht, rijkssubsidies voor aankoop en beheer, contributie van leden, geld van de Nationale Postcodeloterij en uit recreatieve activiteiten. Maar niet alleen de TBO’s verdienen aan de natuur. Ook gemeentes en provincies kunnen er wat van. Zo lezen we in de beleidsvisie van de gemeente Amsterdam over de Waterleidingduinen dat ‘de recreant op eindeloos veel manieren kan genieten van het duin. Bezoekers kunnen kiezen of ze willen wandelen, sporten, paardrijden, huifkar rijden, spoorzoeken, dieren en planten spotten of gewoon luieren. Alles kan.’ Natuurlijk moet er wel eerst een toegangskaartje gekocht worden en vergeten we even dat het hier geen stadspark betreft, maar een beschermd natuurgebied.
Met geld verdienen aan de natuur is niets mis. We doen het al eeuwen. We verkopen hout uit de bossen, leggen landbouwgronden aan en organiseren natuurwandelingen. Dat je een paar euro moet betalen voor een wandeltocht met de boswachter, daar zal niemand over vallen. Maar waar ligt de grens? Waar conflicteren de belangen van de natuurbeheerder met die van de exploitant? En hoeveel (onnatuurlijke) heide, stuifzand en grote grazers willen we eigenlijk in dit land?
(-)
De economie van de ecologie kent vele verschijningsvormen. Betaald parkeren bijvoorbeeld. Bij enkele van de 345 terreinen van Natuurmonumenten is het binnenkort realiteit. Van den Tweel: “Volgend jaar willen we het bij wijze van proef invoeren in twee à drie gebieden. Op dit moment kan ik nog niet zeggen waar, omdat we nog gesprekken voeren met de betreffende gemeentes. Het zal gaan om terreinen waar de parkeerdruk op sommige momenten echt hoog is, zoals bijvoorbeeld de Kaapse Bossen bij Doorn. De gedachte dat dit slechts het begin is en dat we in de toekomst ook entree gaan heffen voor een wandeling is onzin. Er komt geen kassa met een hek in het bos. Wij willen Nederland juist onthekken.”
Thijsen: “Wij denken hier ook over na. Bij ons ligt het echter door onze positie ten opzichte van overheid en samenleving iets ingewikkelder. Wij zijn geen vereniging en willen onze terreinen gratis toegankelijk houden voor iedereen. Ik kan mij echter goed voorstellen dat we voor de culturele kant van onze activiteiten en parkeren bij landgoederen en kastelen in de toekomst wel parkeergeld gaan heffen.”
Maar is betaald parkeren niet een verkapte manier om mensen toch te laten betalen voor een boswandeling? “Nee,” zegt Van den Tweel. “Het aanleggen en onderhouden van paden en parkeerterreinen kost geld. We leven niet in een Walt Disneyeconomie en ik ben de Griekse minister van Financiën niet. Ik moet mijn rekeningen betalen. Overal moeten mensen tegenwoordig betalen om hun auto te parkeren, dus waarom bij ons niet? Het systeem dat er nu is vind ik veel oneerlijker. Nu zijn er ook parkeerterreinen bij het bos, maar die worden bekostigd door de leden van Natuurmonumenten, terwijl jij als niet-lid je auto daar ook neerzet. Wij gaan het systeem omdraaien: als lid van Natuurmonumenten parkeer je gratis, als niet-lid moet je betalen.”
Het gehele artikel ‘De natuur als melkkoe’ van van Oswin Schneeweisz leest u hier op Blendle. U kunt hier het hele tijdschrift inzien, of hier een voordelig (proef)abonnement afsluiten.
