Koen Caminada: onthoud die naam!
Zijn naam staat niet eens bij de eerste tien in de meest recente Polderparade, de lijst met meest invloedrijke Nederlandse en Belgische economen van de afgelopen vijf jaar. Slechts een schamele 35ste plek viel hem ten deel. En een eigen pagina op Wikipedia moet hij eveneens ontberen. Maar dat laat vast niet lang op zich wachten. Rector magnificus? Staatssecretaris? Managing partner van een groot belastingadvieskantoor – KPMG Meijburg Carribbean, kantoor Curaçao? Koen Caminada, professor fiscale economie in Leiden, is er klaar voor.
Caminada, officieel hoogleraar empirische analyse van sociale en fiscale regelgeving, duikt steeds vaker op in de media. Wat daarbij opvalt: hij is nooit te beroerd voor een onconventioneel geluid. Voor een hoogleraar niet per se een slechte eigenschap. Een wetenschapper moet zijn oren nooit laten hangen naar de waan van de dag – de vraag of economie wetenschap is, laten we hierbij voor het gemak maar even in het midden. Maar wanneer een econoom zich en public uit, is het soms wel prettig als hij enige nuance betracht. Of zich van commentaar onthoudt.
Waar ik op doel? In De Telegraaf van maandag uit de Leidse hoogleraar zijn ongenoegen over de aanpassing van de vermogensrendementsheffing. Nu betaalt iedere Nederlander 30 procent belasting over een fictief rendement van 4 procent op zijn vermogen. Deze spaartaks ligt al enige tijd onder vuur. Terecht: een rendement van 4 procent is bij huidige rente voor velen een utopie. Daarom gaat de heffing op de schop, heeft het kabinet besloten. Wie slechts een bescheiden vermogen heeft, gaat daarover minder belasting betalen, wie veel heeft, meer. Immers, mensen met een groot vermogen behalen doorgaans ook een hoger rendement, luidt de motivatie.
Een ‘gekunstelde redenering’ waarvoor ‘elke logica ontbreekt’, fulmineert Caminada. Hij verwijst daarbij naar recent onderzoek van het Centraal Planbureau, waaruit blijkt dat het rendement op een bescheiden spaarrekening ongeveer gelijk is aan dat op een grote portefeuille aandelen.
Dat is wel heel kort door de bocht. Wie belegt doet aan spreiding – voor beleggers basiswet nummer een. Met andere woorden: die laat het niet bij aandelen en sparen alleen. Vastgoed, venture capital, private equity, hedgefunds: een beetje vermogensbeheerder heeft het voor zijn cliënt paraat. En wat te denken van de vele fiscaal gedreven instrumenten en entiteiten zoals trusts en belastingparadijzen – Bahama’s, Antiqua, Cyprus, Nederland. Allemaal legale constructies die kleine spaarders zich doorgaans niet kunnen permitteren, maar voor vermogenden het totale rendement op hun beleggingsportefeuille flink kunnen verhogen.
Caminada, nota bene lid van de commissie-Dijkhuizen die in 2013 in opdracht van de overheid een blauwdruk presenteerde voor een nieuw belastingstelsel, heeft daaraan kennelijk geen boodschap.
De professor geeft zelden niet thuis. Journalisten die hem bellen zijn al snel verzekerd van een paar broekscheurende quotes. Eind 2014 jaagt de Leidse hoogleraar de bijna 900.000 zzp’ers in Nederland de stuipen op het lijf. De zelfstandigenaftrek die er voor zorgt dat zzp’ers netto tenminste nog iets van hun doorgaans karige inkomen overhouden, is ‘buitenproportioneel en tast op de lange termijn de belastingmoraal aan’, aldus Caminada. “Door de zelfstandigenaftrek betaalt de helft van de zzp’ers geen belasting, terwijl ze wel in aanmerking komen voor bijstand en een AOW-uitkering.” Dat de meesten van deze dagloners geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben en ook geen pensioen, laat Caminada voor het gemak maar even buiten beschouwing.
Goed getimed heilige fiscale huisjes slopen: het lijkt Caminada’s handelsmerk. In 2013 maakt de Franse econoom Thomas Piketty furore met Kapitaal in de 21ste eeuw, zijn besteller over de stijgende vermogensverschillen tussen arm en rijk. Zodra de Nederlandse vertaling in de boekwinkel ligt, verschijnt Caminada op het toneel. Toenemende vermogensverschillen? Welnee, de vermogensverdeling neemt juist af wanneer rekening wordt gehouden met pensioenen en inkomensverschillen, weet de hoogleraar.
Laat Koen Caminada maar schuiven!
