Spring naar de content

Hoe kakelende topvrouwen het glazen plafond heel houden

Zakenvrouw Annemarie van Gaal is nog geen half jaar commissaris bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of ze vertrekt alweer. Met haar vlucht doet zij andere ambitieuze vrouwen geen plezier. Of beter gezegd: zo wordt de doelstelling om 30 procent of meer vrouwen in topfuncties te krijgen nooit bereikt.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jan Smit

“De AFM past niet bij mijn leven. Ik wil altijd voeling houden met wat er speelt in de samenleving en dat is in de praktijk lastig te combineren met het lidmaatschap van een raad van toezicht”, sms’te Van Gaal in een toelichting aan Het Financieele Dagblad. Een merkwaardige verklaring. Dat had Van Gaal, die in de jaren negentig samen met Derk Sauer in Rusland een succesvol media-imperium uit de grond stampte, ook al kunnen bevroeden toen ze ‘ja’ tegen de functie zei.

Van Gaal is naast ondernemer en televisiepresentatrice (Een dubbeltje op zijn kant) een veelgevraagd spreker. Zij hield de afgelopen maanden onder meer lezingen bij de Rabobank en ING. Dat lijkt moeilijk te rijmen met haar functie bij de toezichthouder. Maar volgens een woordvoerder van de AFM zijn de spreekbeurten vooraf getoetst.

Waarschijnlijk liggen er andere redenen aan het vertrek van Van Gaal ten grondslag. Als FD-columniste had zij zich al eens kritisch uitgelaten over Merel van Vroonhoven, sinds 1 april 2014 voorzitter van het bestuur van de AFM. Van Vroonhoven komt van de NS. Daar was ze onder meer verantwoordelijk voor de Fyra, de gesjeesde treindienst voor de Hogesnelheidslijn. Volgens Van Gaal was Van Vroonhoven ‘vanaf het eerste ritje verantwoordelijk voor de Fyra’, maar bleef zij buiten schot en is het ongepast dat zij bestuursvoorzitter is geworden bij de toezichthouder. Een nieuwe commissaris die haar voorzitter van de raad van bestuur publiekelijk onder uit de zak geeft: dat is geen fijne binnenkomer.

Van Gaal was de afgelopen maanden niet de enige vrouw die zich snel terugtrok uit een topfunctie. Carin Gorter en Barbara Lamberts gingen haar voor.

Gorter zou per eind 2015 als Chief Risk Officer (CRO) toetreden tot de raad van bestuur van de Rabobank. Deze ervaren rot op het gebied van risicomanagement was nog niet eens begonnen of ze liet weten dat ze van de functie afzag. “Gaandeweg de procedure heb ik na een zorgvuldige afweging moeten vaststellen dat het profiel van de functie van CRO van Rabobank in onvoldoende mate aansluit bij mijn specifieke deskundigheid”, voegde ze aan haar besluit toe.

Lamberts was koud een jaar financieel directeur bij KPMG. Ze heeft de accountants- en adviesorganisatie per 1 januari dit jaar verlaten, omdat ze zich – ineens? – realiseerde dat haar toekomstige rol binnen de raad van bestuur ‘een sterke, bijna geheel interne focus’ zou hebben.

Net als bij Van Gaal roepen de motieven die Gorter en Lamberts voor hun snelle verstrek aanvoeren veel vragen op. Ze lijken bedacht, voor de bühne, om de werkelijke redenen te verbloemen. Wat die motieven zijn? Van Gaal moest de maatschappij en de politiek een grotere stem geven binnen de AFM, een organisatie waarbij de bestuurders de afgelopen jaren vooral druk waren met zichzelf. KPMG, de afgelopen jaren regelmatig in het nieuws vanwege betrokkenheid bij schandalen (Vestia, Imtech, bouw hoofdkantoor), haalde Lamberts binnen omdat het ‘heel goed de kritische blik van buiten’ kon gebruiken. Best mogelijk dat zowel Van Gaal als Lamberts vol enthousiasme en ideeën aan hun functies zijn begonnen, maar al snel zijn gestuit op het establishment – de (veelal oudere) heren die binnen de meeste bestuursgremia nog steeds de dienst uitmaken.

Een ding is zeker: door snel op te stappen en met de mond vol meel te spreken houden de dames het glazen plafond in stand. Zo wordt het quotum van 30 procent vrouwen in topfuncties – aanvankelijk te realiseren voor 2016, inmiddels door de minister verschoven naar 2020 – natuurlijk niet bereikt.