Wat weten we eigenlijk over het uiterlijk van Jezus? Eigenlijk niets. De meest voor de hand liggende bron, de Bijbel, biedt geen antwoorden. Nergens in het boek wordt Jezus zijn uiterlijk beschreven. Voor zover bekend zijn er ook geen andere documenten uit die tijd die daar iets over zeggen. Volop ruimte voor speculatie dus.

Uit het meest recente onderzoek dat naar zijn uiterlijk is gedaan, blijkt dat de echte Jezus – voor zover hij daadwerkelijk heeft bestaan – waarschijnlijk weinig lijkt op de magere blanke man die wij allemaal kennen.

Door middel van forensische onderzoekstechnieken maakten onderzoekers onlangs een reconstructie van zijn uiterlijk. Uit dat onderzoek blijkt dat de gemiddelde man uit Israël rond het begin van de jaartelling een vrij rond gezicht had, klein van stuk was en een vrij donkere huid had. De reconstructie is gebaseerd op schedels die in de buurt van het voormalige Nazareth zijn gevonden, maar put ook uit verschillende archeologische en culturele bronnen.

Jezus als Ethiopiër en Chinees
De Jezus die uit het onderzoek naar voren komt verschilt nogal met de Jezus die we kennen. Maar waar komt de man die wij zo goed kennen dan vandaan? Een mogelijke verklaring is dat mensen (en mensen uit de oudheid waarschijnlijk des te meer) zich over het algemeen meer identificeren met iemand van hun eigen cultuur. In Ethiopië is Jezus bijvoorbeeld zwart, in China draagt hij een kimono en heeft hij spleetogen.

De meeste portretten die in de vroege middeleeuwen van Jezus zijn gemaakt, zijn afkomstig uit de zuidelijke landen – Italië voorop. Wie de beeltenissen goed bekijkt, ziet dat Jezus met het verstrijken der jaren steeds blanker wordt. In een van de meest recente iconische beelden die van hem zijn gemaakt – Robert Powell die Jezus speelt in de veelbekeken speelfilm Jesus from Nazareth – heeft hij zelfs helblauwe ogen. Niet echt standaard voor iemand die in het Midden-Oosten is geboren.

Met en zonder baard
Het beeld van Jezus is door de eeuwen heen wel wat veranderd. Blijkbaar is ook Hij aan de grillen van de mode onderhevig. Zo werd hij in de eerste afbeeldingen die van hem werden gemaakt afgebeeld met kort haar, zonder baard en draagt hij een tuniek. Een typische Romein. Zijn baard, misschien wel zijn bekendste handelsmerk, kreeg hij pas vierhonderd jaar na zijn dood – tenminste, voor zover bekend.

Er wordt gesuggereerd dat hij zijn baard ‘aangemeten heeft gekregen’ om te benadrukken dat hij een wijze leraar was: filosofen uit die tijd werden ook altijd afgebeeld met een flinke dosis gezichtsbeharing. Het duurde echter nog wel even voordat bebaarde Jezus werd aanvaard door het grote publiek. Pas in de zesde eeuw werd het gewoonte om hem af te beelden met een baard, maar deze had hij aanvankelijk alleen in de christelijke landen in het oosten. (In het oosten van Europa, maar ook in het Byzantijnse rijk.) In het West-Europa werd het idee van Jezus met een baard pas veel later omarmd. Pas in de latere Middeleeuwen en Renaissance werd het echt gebruikelijk om Jezus af te beelden zoals we hem al eeuwen kennen: met lang haar en een baard.

Het beeld dat wij van Jezus hebben is kortom gebaseerd op de manier zoals wij Jezus graag zien. In Ethiopië zien ze hem als een Ethiopiër, in China als een Chinees en in het westen als een westerse man. Wie vanavond dus zegt dat Martijn Fischer niet op Jezus van Nazareth lijkt, moet bedenken dat Jezus waarschijnlijk ook niet op zichzelf lijkt.

Jezus door de eeuwen heen