De 5 belangrijkste vragen over het langverwachte Irak-rapport
Om klokslag 12.00 uur presenteerde Sir John Chilcot een keihard rapport over het begin van de Irakoorlog en de rol van Groot-Brittannië en haar premier Tony Blair daarin. Vijf vragen over The Iraq Inquiry.
1. Goede timing voor dit rapport, zo na de Brexit?
Over de timing valt achteraf te soebatten, maar het is in ieder geval een succes te noemen dat het rapport überhaupt verschenen is. Meer dan zeven jaar geleden is het dat de toenmalige Britse premier Gordon Brown het onderzoek opstart. Na veel politieke onvrede wordt het tijd om de rol van Groot-Brittannië in haar eerste invasie sinds de Tweede Wereldoorlog te analyseren. Tussen november 2009 en februari 2011 werden er tientallen betrokkenen door de commissie van Sir John Chilcot verhoord. Maar omdat de Britse regering van David Cameron de publicatie van het rapport tegenhield, is het vandaag pas gepubliceerd.
2. Waarom moest Irak in 2003 binnengevallen worden, aldus de commissie?
Na de aanslag op het World Trade Center en de daaropvolgende geslaagde inval in Afghanistan wilde de Amerikaanse president George W. Bush het extremisme definitief de kop indrukken. “De Verenigde Staten zal niet toestaan dat gevaarlijke regimes ons bedreigen met de meest destructieve wapens ter wereld,” sprak de Amerikaanse president in zijn State of the Union in januari 2002. Volgens Blair, Bush en informatie van de geheime diensten bezat de Irakese overheid van president Saddam Hoessein chemische en biochemische wapens die een gevaar waren voor de wereldvrede. Saddam moest daarom zijn arsenaal overgeven of vallen.
3. Was er voldoende aanwijzing om over te gaan tot oorlog?
Volgens het rapport van Chilcot niet. Er werd te veel gestaard naar de eigen band met de VS. Volgens Chilcot heeft dit ervoor gezorgd dat het Verenigd Koninkrijk tot invasie overging voor alle vreedzame mogelijkheden tot ontwapening waren uitgeput. “Militaire actie was allesbehalve de laatste uitweg,” concludeert hij.
4. Was de rol van Blair volgens Chilcot te rechtvaardigen?
Blair zou in 2002 in een vertrouwelijke memo aan Bush hebben verklaard dat hij ‘bij hem zou blijven, wat er ook zou gebeuren’. Daarnaast werd lange tijd gedacht dat Blair vanuit zijn kantoor op Downing Street positieve informatie sexyer zou hebben gebracht dan het in werkelijkheid was. Dat is niet waar, vindt Chilcot. ‘Er is geen bewijs dat nummer 10 druk heeft uitgeoefend op de geheime dienst.” Maar, zo concludeert Chilcot, er was geen onomstotelijk bewijs dat Saddam Hoessein biochemische wapens in bezit had. De oorlog is dus niet te rechtvaardigen.
5. En nu?
Gaat Tony Blair aangeklaagd worden? Het lijkt onwaarschijnlijk. Met de resultaten van het onderzoek hoopt het Verenigd Koninkrijk eindelijk een zwart hoofdstuk uit haar geschiedenis af te sluiten. De voormalige premier reageerde opgetogen. “Dit rapport moet een eind maken aan de beschuldigingen van kwade trouw of leugens. Ik nam het besluit om over te gaan tot militaire stappen tegen Saddam Hoessein in goed vertrouwen en beschouw die nog steeds als in het beste belang voor ons land.”
Het volledige rapport is hier te lezen. Een waarschuwing vooraf: het bestaat uit een duizelingwekkend aantal van 2,6 miljoen pagina’s. Dat is vier keer zoveel als ‘Oorlog en Vrede’ van Leo Tolstoj.
