Spring naar de content
bron: Hollandse Hoogte

Pleidooi voor nationale Vrijheidsdag: ‘Onderwijs kan meer effect hebben’

Ophef rond Bevrijdingsdag: vorig jaar moest deze herinneringsdag tot nationale feestdag uitgeroepen worden, en dit jaar lijken activisten het te kapen. Wat valt er te zeggen over de invulling van 4 en 5 mei en hoe moeten we onze vrijheid vieren?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Nico Hofstra

Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, onderstreepte afgelopen zondag nog maar eens het belang van de Nationale Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. “Voor 76 procent van de Nederlanders is de Tweede Wereldoorlog het morele ijkpunt, belangrijker zelfs dan 9/11. Belangrijker nog dan bijvoorbeeld de val van de Berlijnse Muur, is de Tweede Wereldoorlog voor hen toch waar ze alles aan afmeten,” stelde ze aan tafel bij Buitenhof.

De tekst loopt hieronder door.

Hiermee beschrijft Verbeet een van de conclusies uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2018. Uit dit jaarlijks gehouden onderzoek blijkt onder meer dat er een groot draagvlak is voor 4 en 5 mei onder het volk. De meerderheid van de ondervraagden geeft zelfs aan ‘enigszins emotioneel’ te worden op deze herinneringsdagen. Ook is er een lichte toename van het aantal mensen dat stilstaat bij de Nationale Dodenherdenking waargenomen.

Veel minder gaat het dit jaar over een discussiepunt waar Verbeet vorig jaar nog fel voor pleitte: het omdopen van 5 mei tot officiële feestdag en bovenal tot een vrije dag. Ze probeerde vorig jaar haar standpunt onder de aandacht te brengen bij de formerende partijen. Hoewel het discussiepunt tot Kamervragen leidde, werd het niet opgenomen in het regeerakkoord.

“Dat vind ik buitengewoon jammer,” reageerde Verbeet eerder deze maand in gesprek met het radioprogramma Spraakmakers. “Want dat zou dé dag kunnen zijn om de rechtstaat en de democratie te vieren. En dat we in een open, vrije samenleving wonen. Daar werk ik al een tijdje aan.” Toch reageerde toenmalig minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plasterk, destijds ontwijkend op het verzoek.

Volgens Plasterk bestaat er vooralsnog geen wet die vastlegt dat feestdagen vrije dagen zijn voor werknemers. “In cao’s (…) is opgenomen of medewerkers vrij zijn op feestdagen. Aangezien afspraken in cao’s tot stand komen in onderhandeling tussen sociale partners, is het hun bevoegdheid om hier afspraken over te maken. (…) Gelet op deze eigen bevoegdheid, is het niet aan het kabinet om te treden in de afwegingen die sociale partners maken om van 5 mei een verplichte vrije dag te maken,” stelde Plasterk in juni 2017.

“Een wat afhoudend en slap antwoord,” stelt columnist Frits Huffnagel in zijn column in de huidige HP/De Tijd. “Wanneer ook het huidige kabinet geen moeite wil doen om van 5 mei een nationale feestdag en dus vrije dag te maken, is het tijd dat de sociale partners hun verantwoordelijkheid nemen. De vrijheid is het waard gevierd te worden – we zouden er gezamenlijk aandacht aan moeten besteden”

Wrede grap

Al eerder leidde het afwimpelen van de stelling door Plasterk tot heftige reacties, onder meer van columnist Hadjar Benmiloud: “Bevrijdingsdag op 5 mei is de enige nationale feestdag waarbij we maar heel af en toe vrij krijgen: eens in de vijf jaar [de eerst volgende keer is in 2020]. Wat een wrede grap,” en “In Nederland mogen we alleen thuisblijven op dagen die het belangrijkst zijn voor de ‘judeo-christelijke cultuur’ en daar hoort Bevrijdingsdag blijkbaar niet bij,” aldus Benmiloud in Metro.

Voorstanders benadrukken met name de verbindende factor die een vrije 4 en 5 mei kan hebben. “Anders dan bij geloof, huidskleur, afkomst, sekse of seksuele geaardheid, maakt onze vrijheid geen onderscheid tussen mensen, maar kan ze mensen verbinden,” schrijft Huffnagel. “Waar het Suikerfeest, kerst, Koningsdag of Pesach niet voor de gehele bevolking gelden, geldt dat voor Vrijheidsdag wel. Het zou daarom goed zijn om die vrijheid jaarlijks gezamenlijk te vieren op een dag dat eenieder vrij is.”

Andere geluiden kwamen in 2017 van toenmalig JOVD-voorzitter Koen Bokhorst, die overigens pleitte voor afschaffing van feestdagen in het algemeen: “Het individu kan met zijn werkgever zelf bepalen wanneer hij vrij wil.”

Splinter Chabot, de huidige voorzitter van de JOVD – de jongerenpartij van regeringspartij VVD -, reageert per telefoon: “Wij vinden veiligheid en vrijheid enorm belangrijk. Dat er meer stil wordt gestaan bij de Nationale Dodenherdenking is dus heel goed. Of het een opgelegde vrije dag moet worden weet ik niet, maar het zou bijvoorbeeld een goed idee zijn dat werkgevers 4 of 5 mei als optie voor een vrije dag geven.”

Chabot ziet daarnaast een rol weggelegd voor het onderwijs als middel om de bewustwording over thema’s als vrijheid en oorlogsgeweld te stimuleren. “Een vrije dag kan een middel zijn, maar het onderwijssysteem kan wellicht veel meer effect hebben op de bewustwording bij jongeren. Het overdragen van verhalen, emoties en gebeurtenissen moeten onder meer via het onderwijs en de Nationale Herdenking centraal staan.”

Lawaaidemonstratie

Meer dan het al dan niet omdopen van 4 en 5 mei tot vrije dag, voeren activisten dit jaar de boventoon in de discussie rond de Nationale Dodenherdenking. De actiegroep ‘Geen 4 voor mij’ heeft vorige week via Facebook opgeroepen tot een lawaaidemonstratie op 4 mei. Hiermee hoop de beweging aandacht te vragen voor koloniale oorlog in indonesië. “Respectloos,” noemde Verbeet het initiatief van ‘Geen 4 mei voor mij’.

“Walgelijk is misschien een zwaar woord,” reageert ook Chabot, “maar daar komt het uiteindelijk wel op neer. Wanneer je een herdenking over zo’n emotioneel onderwerp gaat verstoren, zit er moreel gezien toch echt een steekje los. We herdenken alle oorlogslachtoffers. Maar al zou je alleen die zes miljoen joodse slachtoffers herdenken, het belangrijkste is dat je op 4 mei stilstaat en nadenkt over de slachtoffers die zijn gevallen door oorlogsgeweld. Er ligt nadruk op de Tweede Wereldoorlog, maar iedereen mag zelf kiezen aan wie of wat hij in die twee minuten wil denken.”

In De Balie in Amsterdam wordt vanavond het Nationale Herdenkingsdebat gehouden met onder andere Ilse Raaijmakers, Robert Vuijsje en Sheila Sitalsing.