Spring naar de content
bron: ANP/Bart Hoogveld

Diplomaspijt en andere problemen voor gediplomeerden

Deze lente startte de Amerikaanse universiteit Yale een vak over hoe gelukkig te zijn op de arbeidsmarkt. Het werd het meest gevolgde vak ooit aan de universiteit. Ook op andere opleidingsinstituten in de Verenigde Staten wordt gewerkt aan studies die studenten beter voorbereiden op de toekomst. Hoe bereiden onze Nederlandse opleidingen studenten voor op wat volgen gaat na het behalen van hun papiertje?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Door Postma

In Nederland hebben we een ruime keus aan opleidingen. Regelmatig rijst de vraag of er geen stop gezet moet worden op ‘kansloze’ studies – oftewel opleidingen met een slecht arbeidsmarktperspectief. Wanneer afgestudeerden geen werk kunnen vinden in hun vakgebied, krijgen zij vaker spijt van hun studiekeuze.

Zij weten van tevoren niet genoeg over de kansen op de arbeidsmarkt, stelt Michel van Smoorenburg. Studenten aan kunstopleidingen vormen hierop volgens Van Smoorenburg, analist bij het UWV, de uitzondering: “Mensen die een kunstopleiding doen, hebben een slechte arbeidsmarktpositie. Toch hebben zij niet zo vaak spijt, omdat ze dit wel echt wisten van tevoren en hebben ingecalculeerd.”

Herman Brood Academie

De Herman Brood Academie – de mbo-opleiding die opleidt tot artiest – reageerde onlangs geschokt op het advies om de academie op te heffen. De kans op werk zou na afronding van de opleiding miniem zijn. Daarom bracht de Commissie Macrodoelmatigheid MBO (CMMBO) het advies aan de minister de academie in de ban te doen. De voorzitter van de CMMBO meende dat ‘creatieve vaardigheden waardevol zijn, maar rechtvaardigen geen zelfstandige opleiding’.

Volgens de onderwijsdirecteur van de Herman Brood Academie is juist een praktijkgerichte opleiding tot muzikant van groot belang. De opleiding doceert namelijk ook in het creëren van kansen en leert de studenten bewust over de mogelijkheden na het afstuderen.

Dat laatste zou bij de (creatieve) opleidingen aan hogescholen in Nederland nog weleens tekortschieten. Juist de afgestudeerden aan creatieve opleidingen zijn vaker aangewezen op werk als zelfstandige, maar missen kennis over ondernemen. Zijn opleidingen geslaagd wanneer zij studenten op een hoog niveau kennis en vaardigheden bijbrengen? Of hebben zij ook de taak studenten voor te bereiden op de arbeidsmarkt?

Design Academy Eindhoven

Tessa Blokland, relatiemanager alumni van de Design Academy Eindhoven (DAE), vertelt dat die verantwoordelijkheid deels bij de studenten ligt, maar ook deels bij de opleiding. “Het is de verantwoordelijkheid van de opleiding te zorgen dat de student weet wat zijn kwaliteiten zijn en waar hij voor staat. Het is aan de student zelf om te bepalen of hij of zij dat binnen teamverband doet of als zelfstandig ondernemer.”

De DAE geeft tijdens de opleiding geen vak dat specifiek over bijvoorbeeld acquireren, netwerken of marktonderzoek doen gaat. “Wij doen dat op een heel geleidelijke manier,” legt Blokland uit. De studenten leren hier wel over tijdens de vakinhoudelijke vakken, maar de echte ins & outs van de gang van zaken op de arbeidsmarkt volgens pas na het afstuderen. Het DAE biedt netafgestudeerden en studenten in de afstudeerperiode de kans een avondcursus te volgens waarbij aandacht wordt besteed aan bijvoorbeeld het opstellen van facturen en projectplannen.

Eerder zou het niet zoveel zin hebben volgens Blokland. “Wat hierover tijdens de opleiding wordt verteld beklijft vaak niet. Studenten aan de DAE hebben weinig affiniteit met zaken die het ondernemerschap betreft. Pas na de studie zien ze daar het belang van in.”

Journalistiek

Binnen de opleiding journalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede worden studenten wel zoveel mogelijk klaargestoomd voor hun verdere loopbaan. Stijn Postema, afstudeercoördinator aan de opleiding journalistiek, legt uit dat dit gebeurt middels stages en een vak studieloopbaanbegeleiding. Daarnaast zijn er veel vakken die met het ondernemerschap te maken hebben.

“De verantwoordelijkheid om de studenten zo goed mogelijk voor te bereiden, ligt bij de hogeschool. Uiteindelijk is de student zelf verantwoordelijk voor wat hij er mee doet,” vertelt Postema. Van de schaarste en onzekerheid zouden studenten goed op de hoogte zijn: “Studenten weten goed dat ze niet per se in de journalistiek terecht hoeven te komen en daar houden ze rekening mee.”

Het merendeel van de afgestudeerden komt volgens Postema wel in de media terecht. Ook vinden er veel werk in de communicatiebranche. De ambacht die ze tijdens hun studie journalistiek geleerd hebben, komt ook in andere sectoren van pas.

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Voor afgestudeerden aan een opleiding aan de Amsterdamse Hogeschool van de Kunsten (AHK) geldt hetzelfde. Hoewel niet iedereen met een kunstdiploma daadwerkelijk zijn geld verdient als kunstenaar, is er wel werk waarbij de opleiding van pas komt. Zo vertelt Fokke Uiterwaal, communicatieadviseur bij de AHK, dat ‘kunststudenten beschikken over eigenschappen die de laatste tijd steeds vaker gevraagd worden in sectoren die niet primair kunstgerelateerd zijn’.

De AHK ziet het als een expliciete taak van de hogeschool om studenten te leren over het zelfstandig ondernemerschap. Het antwoord op de vraag over het bestaansrecht van opleidingen als afgestudeerden geen aansluiting vinden op de arbeidsmarkt – zoals bij sommige creatieve mbo-opleidingen aan de orde is – ligt genuanceerd, meent Uiterwaal. “Dat niet alle afgestudeerden werk vinden binnen de sector geldt voor veel opleidingen.”

“Wel moet de afstemming met de arbeidsmarkt altijd goed in de gaten gehouden worden,” stelt hij. “Uiteraard willen wij onze studenten ervoor behoeden dat ze opgeleid worden voor de werkloosheid.”

Zo is bijvoorbeeld het aantal studenten in de sectoren waarin de uitstroom relatief hoog was sinds 2011 gereduceerd.

Geluk

Creatieve hbo-opleidingen lijken hun studenten goed voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Dit blijkt ook uit de werkloosheid onder kunstenaars die de laatste jaren is afgelopen. Naar aanleiding van een onderzoek onder studenten van Hogeschool Windesheim in Zwolle werd gesteld dat studenten massaal last zouden hebben van angst- en depressieklachten.

Hoewel het te betwijfelen valt hoe representatief deze onderzoekuitkomsten zijn, is er ook wat betreft ‘gelukkig’ zijn hoop voor de Nederlandse student.

De verkorte gelukscursus van Yale is nu ook online gratis te volgen.

Onderwerpen