Stelt u zich eens voor dat u meer dan achtduizend kilometer moet reizen voor het verlengen van uw paspoort? Of dat uw enkele duizend euro’s kwijt bent hiervoor? Voor veel Nederlanders in het buitenland is dit sinds enkele jaren een harde waarheid geworden.

De Nederlandse overheid is sinds 2013 bezig met het langzaam afbouwen van het aantal consulaten in het buitenland. Er zijn inmiddels zes consulaten gesloten en bij in totaal 44 locaties is het niet meer mogelijk om het Nederlandse paspoort te verlengen. De voornaamste reden hiervoor zijn bezuinigingen.

Ook focussen de 128 overgebleven consulaten zich nu meer op economische diplomatie, zoals samenwerkingsovereenkomsten, en op noodhulp. Daar staat tegenover dat de geldigheid van een paspoort is verhoogd van vijf jaar naar tien jaar. Ook is het aantal plekken op de grens met Nederland waar paspoorten verlengd kunnen worden uitgebreid en kan men dit nu ook op Schiphol doen. Hierdoor kan het verlengen van Nederlandse reisdocumenten bijvoorbeeld gecombineerd worden met een bezoek aan familie of kennissen in het thuisland. Toch gaat het niet voor iedereen zo makkelijk als het lijkt.

“Het is bizar dat ik voor een paspoortverlening naar Mexico City moet,” vertelt de in het Mexicaanse Guadalajara wonende Rolf Schilling (54). “Ik wil graag mijn burgerschap behouden. Maar het kost me iedere keer bijna 500 euro elke keer als ik mijn paspoort ga verlengen, weet ik niet of ik daar nog wel trek in heb.”

Toch denkt Schilling er niet aan om alleen zijn Nederlandse staatsburgerschap op te geven. Hij gaat namelijk een keer in de drie jaar naar zijn thuisland. “Dat wil ik graag blijven doen. Daarvoor is het uiteraard wel handig om mijn Nederlandse paspoort te behouden.’

Achtduizend kilometer

Dan de familie Boeve: dit in Australië wonende gezin investeert bijna tweeduizend euro en een reistijd van meer dan twaalf uur, waarbij bijna achtduizend kilometer wordt afgelegd, voor een paspoortverlenging. Dat moet namelijk gebeuren bij het Nederlandse consulaat in Sydney, terwijl het gezin zelf in Perth woont. “Om op tijd te zijn moeten we om drie uur ‘s nachts opstaan,” vertelt Aad Boeve, de 46-jarige man des huizes. “Vervolgens moeten we dertig kilomete met de taxi naar het vliegveld van Perth, om daar om vijf uur ‘s ochtends het vliegtuig te pakken. Vijf uur heen en vijf uur terug.”

Brief

Nederland In Het Buitenland (NIHB), een online belangengroep, zet zich in voor de ruim 1 miljoen Nederlanders die in het buitenland wonen. De groep heeft begin dit jaar de consulatenproblematiek onder hun 16.000 leden gepeild. Dit resulteert eind april in een open brief aan minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok. “Wij willen de minister duidelijk maken welke vergaande gevolgen dit voor veel Nederlanders in het buitenland heeft,” zegt Antonietta Sgherzi desgevraagd. “Aan de uitkomsten van de enquête is dit goed te zien.”

Voor bijna eenderde van de ruim 6.500 respondenten kost het verlengen van een paspoort tussen de 250 en 500 euro extra. Meer dan 15 procent is tussen de 500 en 1000 euro extra kwijt en voor vijf procent loopt de kosten op tot enkele duizenden euro’s. Daarnaast moeten veel mensen meerdere dagen voor de verlenging van hun paspoorten uittrekken omdat zij ver moeten reizen en terug moeten komen voor het ophalen van hun paspoort. “Maar we krijgen ook mailtjes binnen die de idiote situaties weergeven waar mensen mee te maken krijgen,” vertelt Sgherzi. “Af en toe moeten ze bijvoorbeeld naar een buurland om hun paspoort te verlengen.”

Problemen in Zuid-Amerika

Dat geldt ook voor de 45-jarige Kitty Kessels. De in Ecuador wonende Nederlandse wil op en neer vanuit haar nieuwe thuisland naar Peru om haar visum – in Ecuador zit immers geen Nederlandse ambassade – te verlengen. Na een busrit van tweeëntwintig uur komt ze aan in Lima om een nieuw visum voor zes maanden aan te vragen. Op de terugweg ontstaan er echter de nodige complicaties. “Bij de grens kwam ik Peru niet uit en Ecuador niet in,” vertelt Kessels. “Mijn paspoort was nog maar vier maanden geldig, voor het aanvragen van een visa moet je paspoort nog minimaal zes maanden geldig zijn, ik moest dus eerst een nieuw paspoort aanvragen.”

Noodgedwongen verblijft ze voor een aantal dagen in een hotel. In die tijd wordt ze getroffen door een Stafykokkeninfectie en een bloedvergiftiging en zit ze zes weken aan een antibiotica-infuus in Peruviaans ziekenhuis.

Vervolgens kan ze pas een aantal weken later terecht bij de ambassade. “Toen moest ik opnieuw uitleggen waarom ik geen geldig paspoort had en ik een nieuwe visum nodig had. Godzijdank was het geen probleem. Althans, dat dacht ik. Na enkele dagen kreeg ik een mailtje, of ik een kopie van mijn paspoort wilde sturen, om aan te tonen dat ik niet de Ecuadoraanse nationaliteit had, maar die pas was dus niet meer geldig. Ik kreeg geen nieuw paspoort omdat mijn visum was verlopen en ik kreeg geen nieuwe visum omdat mijn paspoort was verlopen. Bizar. Uiteindelijk kreeg ik een tip dat ik via de immigratiedienst een bewijs kon krijgen dat ik niet uit Ecuador kom. Zo is het uiteindelijk gelukt om een nieuw paspoort te krijgen.”

Een Russische geboorteakte

Voor Evert Kleingeld en zijn vrouw Madli begint de ellende wanneer het consulaat in Toulouse (Frankrijk), waar zij wonen, wordt wegbezuinigd. “Als gevolg hiervan moesten wij naar Parijs of naar Nederland om ons paspoort te verlengen,” legt Kleingeld uit.  Omdat het handiger is om het paspoort op Schiphol te verlengen, boekt Madli Kleingeld een bed & breakfast onder de rook van Nederlands grootste luchthaven en vertrekt naar Nederland.

“Daar begonnen de problemen echter pas echt,” vertelt ze. “Volgens Nederlandse regels moet ik een afschrift van een geldige en vertaalde geboorteakte kunnen tonen die niet ouder is dan zes maanden. Alleen ben ik in 1940 geboren in Estland, wat toen bezet was door de Russen. Het enige dat ik in bezit heb, is een Russische geboorteakte uit 1940, en vanuit Rusland wordt dat niet vernieuwd. Eerder kon dit altijd gewoon via het consulaat in Toulouse. Ik heb toen contact opgenomen met de Estse ambassade in Den Haag en kreeg een officiële verklaring voor het ontbreken van een geldige geboorteakte. Die werd gelukkig geaccepteerd op Schiphol.”

Toch ontvangt Madli Kleingeld niet meteen een nieuw paspoort. Het finaliseren van het reisdocument duurt volgens de beambten vier dagen. Langer in Nederland blijven is door de hoge verblijfskosten geen optie, maar het document kan niet naar Frankrijk gestuurd worden. De enige mogelijkheid: opnieuw op en neer naar Nederland met bijbehorende reiskosten. “Verbijsterd keerde ik terug naar Zuid-Frankrijk, om de paspoortaanvraag dan toch maar via Parijs te doen.”  Het totale kostenplaatje komt voor één verlengd paspoort zo op meer dan 3500 euro, plus bijna vijf maanden aan stress en administratieve rompslomp.

Antwoord

Eind mei volgt een ministerieel antwoord op de open brief van de NIHB. Het ministerie drukt de organisatie en haar leden op het hart dat het probeert toe te werken naar een maximale digitalisatie van de paspoortaanvraag. Het doel is om vanaf 2020 zo ver mogelijk te zijn. Hiermee zouden al veel problemen voor Nederlanders in het buitenland verholpen zijn. Daarnaast worden er volgens het ministerie voldoende verzachtende omstandigheden geboden, zoals een paspoort dat langer geldig is.

Volgens de NIHB wordt het probleem gebagatelliseerd en gaat het ministerie van Buitenlandse Zaken voorbij aan de directe kosten en problemen die het voor veel mensen oplevert. Het gevolg kan zijn dat veel Nederlanders in het buitenland hun Nederlands burgerschap laten varen omdat het simpelweg te veel geld kost of ze er fysiek niet meer toe in staat zijn.

Op dit moment vraagt de overheid via internetconsultatie uw mening om de dienstverlening op consulaten te verbeteren.