Spring naar de content
bron: ANP Royal Images/Patrick van Katwijk

Koninklijk getwitter: Pieter van Vollenhoven leest ministers de les

Onlangs was er enige ophef over de sociale-media-accounts van onze prinsesjes. Duidelijk werd dat het gebruik van Facebook of Instagram voor leden van het Koninklijk Huis een balanceeract van formaat is én blijft. Veruit het leukste ‘Koninklijke’ account is volgens Ton F. van Dijk dat van Pieter van Vollenhoven op Twitter. Zo vertelt @PietervVol inmiddels zelfs ministers hoe ze hun werk moeten doen.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk
Pieter van Vollenhoven
Pieter van Vollenhoven en prinses Margriet arriveren bij het Koninklijk Paleis op de Dam voor het ontvangst voor de tachtigste verjaardag van prinses Beatrix. Beeld:

Pieter van Vollenhoven is een laatbloeier. Als echtgenoot van prinses Margriet moest hij lange tijd genoegen nemen met een leven in de schaduw. Zo werd hem de titel van ‘prins’ niet gegund en gaat hij vooral de geschiedenis in als meester Pieter van Vollenhoven. Waar een rechtenstudie al niet goed voor is.

Toch is er geen enkele reden om lacherig te doen over de verdiensten van de jurist die als eerste niet adellijke jongeman introuwde in het Huis van Oranje. Van Vollenhoven wist zich (anders dan zijn zwager Claus von Amsberg) met een glimlach te voegen in zijn lot als gemaal van een echte prinses. En dat was niet bepaald eenvoudig.

Dat heeft alles te maken met het feit dat Van Vollenhoven deel uit maakt van het Koninklijk Huis. Daarmee vallen al zijn activiteiten direct onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Het is niet moeilijk om te begrijpen hoezeer dat zijn kansen in het leven heeft weten te beïnvloeden. Alles wat Van Vollenhoven namelijk doet of zegt valt (nog steeds) onder direct gezag van het kabinet. In theorie dient de minister-president voor iedere publieke uitspraak of stellingname, die raakt aan het openbaar belang, verantwoording af te leggen aan het parlement.

Pieter van Vollenhoven
Pieter van Vollenhoven bezoekt in 2009 als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid op de plek van een treinbotsing bij Barendrecht. Beeld:

En dat gegeven heeft het leven van Pieter Van Vollenhoven behoorlijk getekend. De inmiddels 79-jarige meester-gemaal ondervond vooral in het eerste deel van zijn getrouwde leven wat het leerstuk van de ministeriële verantwoordelijkheid in de praktijk betekende, maar hij haalde desondanks uit het leven wat erin zat. Als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid ontwikkelde hij zich tot een expert op dit terrein. Het leverde hem vooral in zijn latere leven aanzien op en in 2005 een hoogleraarschap in Risicomanagement.

In datzelfde jaar kreeg hij ook de Machiavelliprijs voor de wijze waarop hij als ongevallenonderzoeker communiceerde met de samenleving. Kortom: Pieter van Vollenhoven heeft zich against all odds weten te ontwikkelen tot een autoriteit die van zijn rol als echtgenoot van Prinses Margriet binnen de context van de ministeriële verantwoordelijkheid het beste heeft gemaakt. Dat is zeker een compliment waard.

Was Van Vollenhoven direct na zijn huwelijk niet heel populair omdat hij als gewone volksjongen trouwde met een prinses, ook dat is de loop der tijd veranderd. Zo bleek dat hij niet onverdienstelijk piano speelt en zijn televisieoptredens als lid van het trio De Gevleugelde Vrienden met beroepsmusici Pim Jacobs en Louis van Dijk staan bij velen nog in het geheugen gegrift.

Pieter van Vollenhoven
Pieter van Vollenhoven met fotocamera in Thialf Heerenveen tijdens De Hollandse 100. Beeld:

Het relatief late succes van Van Vollenhoven – ondanks het politieke toezicht waaronder hij sinds zijn huwelijk met een prinses werd geplaatst – lijkt mede gebaseerd op de veranderende opvattingen over wat een lid van het Koninklijk Huis wel en niet mag zeggen in het openbaar. Het is duidelijk dat achtereenvolgende premiers hem steeds meer ruimte hebben gegund op de onderwerpen waar hij actief was zoals veiligheid en ongevallenbestrijding.

En zo kan het dat meester Van Vollenhoven, onder formele eindverantwoordelijkheid van premier Rutte, in oktober 2013 de stoute schoenen aantrok en actief werd op sociale media, in dit geval Twitter. En wie hem sindsdien volgt, weet dat @PietervVol inmiddels is uitgegroeid tot een van de leukste Twitteraccounts van het land.

Zo worden ruim 26.000 volgers op de hoogte gehouden van het wel en wee van plant en dier in de achtertuin van Van Vollenhoven op Paleis Het Loo. Bijvoorbeeld over de das die zich in de tuin van Het Loo een vaste plek heeft verworven. “Zijn dassenburcht krijgt langzamerhand de omvang van een Paleis,” zo merkt @PietervVol droogjes op.

Dankzij Twitter weten we ook dat mr. Pieter een fan is van Max Verstappen, die hij bewondert om zijn zelfbeheersing na een uitvalbeurt in de Formule 1: “En dan geen onvertogen woord!” complimenteert hij het racetalent, nadat de motor van zijn bolide er weer eens mee ophield.

Ook blijkt dat @PietervVol de nodige humor heeft als hij een tweet verstuurt over Almelo waar volgens mr. Van Vollenhoven altijd wel iets gebeurt. “In Almelo is inderdaad altijd wat te doen. Het licht springt op rood en weer op groen. Maar niet gaan claxoneren, want dan gaat iemand je mores leren,” zo tweet mr. Pieter stijlvast en geheel op rijm.

Dat @PietervVol zich wel degelijk bewust is van zijn positie als lid van het Koninklijk Huis en de daaruit voortvloeiende gewenste terughoudendheid blijkt als hij zich via Twitter uitspreekt over politiek gevoeligere onderwerpen dan het mondaine Almelo.

Hij kiest in die gevallen veelal bewust voor de vraag in plaats van het politieke statement. Goed voorbeeld is een reactie van Van Vollenhoven op een tweet van NRC-journalist Marcel Haenen over de vrijlating van politiemol Mark M. als gevolg van vormfouten. Je voelt aan alles dat de gemaal van prinses Margriet hierover zijn verontwaardiging wil uiten, maar dat zijn bijzondere positie hem daarvan weerhoudt. Hetgeen resulteert in de prangende vraag: “Wie legt dit uit?”

Het lijkt een bewuste strategie van Van Vollenhoven om bij politiek sensitieve kwesties toch inhoud te geven aan zijn persoonlijke opvattingen door middel van kritische vragen. Formeel is een vraag immers geen mening en dus krijgt Van Vollenhoven geen politieke problemen met de premier, die verantwoordelijk is voor alle openbare uitingen van het lid van het Koninklijk Huis.

En zo tweet @PietervVol er lustig op los. Soms wel vijf à zes keer per dag verrast hij zijn tienduizenden volgers op een humoristische of actuele observatie. Dat hij daarbij in de hitte van het moment ook de grenzen van de ministeriële verantwoordelijkheid opzoekt, lijkt steeds vaker voor te komen.

Van Vollenhoven deinst er deze zomer zelfs niet voor terug om zijn onverbloemde mening te geven over de publieke omroep, die op dat moment 62 miljoen euro moet bezuinigen van mediaminister Arie Slob. Tweep @PietervVol vindt dat ‘economische motieven’ geen belangrijke rol mogen spelen bij wat wel en wat niet door de publieke omroep wordt uitgezonden, zo laat hij zijn volgers weten. Onmiskenbaar een politieke opvatting, gedaan onder volledige verantwoordelijkheid van premier Rutte.

Zo raken de tweets van Van Vollenhoven in toenemende mate het ‘openbaar belang’. Als de kersverse burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, in de media aankondigt ‘meer agenten’ nodig te hebben in de hoofdstad gaat @PietervVol er opnieuw stevig in. Het vraagteken dat zo goed past bij zijn rol als lid van het Koninklijk Huis heeft nu plaatsgemaakt voor twee uitroeptekens” “Amsterdam is niet de enige Gemeente die dat wil!!” aldus een expliciete Van Vollenhoven over de wens van Halsema voor meer blauw op straat. Wederom een politieke uitspraak die Mark Rutte voor zijn rekening moet nemen.

Wanneer minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid op 12 juli van dit jaar bekend maakt dat hij 55 miljoen euro beschikbaar stelt voor ‘onafhankelijke’ clientondersteuning in de zorg, richt @PietervVol zich direct tot de bewindsman en lijkt het vraagteken definitief begraven. In plaats daarvan zien we nu maar liefst drie uitroeptekens: “Hooggeachte Heer de Jonge, legt U svp wel schriftelijk vast wat onder onafhankelijkheid wordt verstaan! Dit woord wordt nl zo vaak misbruikt!!” reageert @PietervVol op de tweet van de  minister. Hij doet dat ook dit keer onder ministeriële verantwoordelijkheid van het kabinet waarvan diezelfde Hugo De Jonge vice-premier is.

Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst communiceert Van Vollenhoven via Twitter geen politieke opvattingen, maar ‘berichten met een persoonlijk karakter en berichten gerelateerd aan zijn werkzaamheden’. Men voegt daaraan nog toe: “Hoewel de heer van Vollenhoven als lid van het Koninklijk Huis onder ministeriële verantwoordelijkheid valt, geldt daaromtrent gezien zijn afstand tot de troon een meer marginale toets.”

Hoe het ook zij: Van Vollenhoven maakt met z’n Twitteraccount in toenemende mate duidelijk dat hij inmiddels te oud is geworden om zich nog veel gelegen te laten liggen aan de beperkingen van de ministeriële verantwoordelijkheid. Naast grappige tweets over flora en fauna draait hij er inmiddels op bijna 80-jarige leeftijd zijn hand niet voor om zelfs ministers de les te lezen. Good for him.

Onderwerpen