Met de nieuwe Baantjer kan de oude serie eindelijk het mortuarium in
Wie Baantjer zegt, denkt waarschijnlijk meteen aan de populaire serie op RTL met de melancholische mondharmonicaklanken van de drie jaar geleden overleden Toots Thielemans. Die zelf in een interview trouwens verklaarde nog nooit een aflevering gezien te hebben. Terwijl de serie in de hoogtijdagen toch bijna drie miljoen kijkers trok. Ongetwijfeld hopen de makers van de nieuwe speelfilm Baantjer Het Begin dat een flink deel hiervan ook de bioscoop in wil duiken. De vraag is echter met welke verwachting ze de film zullen bekijken. Regisseur Arne Toonen maakte een Baantjer 2.0 voor die niet verder af kan staan van de sleetse formule die de tv-versie uiteindelijk de das om deed.
De serie Baantjer – gebaseerd op de boeken geschreven door de gelijknamige ex-rechercheur op de Amsterdamse Wallen – liep tussen 1995 en 2006. In totaal zijn er in deze elf jaar 123 afleveringen gemaakt van de keurige rechercheur De Cock – met C O C K – en zijn gedienstige hulpje Vledder, tot het programma op het tv-kerkhof belandde. Maar dat laatste kwam ook omdat de serie op de diverse RTL-zenders eindeloos werd herhaald. Blijkbaar scoorden oude lijken ook nog prima.
Net als in de boeken verliep ook het verhaal in elke tv-aflevering volgens een strak stramien: het lijk wordt gevonden, gevolgd door de openingscredits met de muziek van Toots, de autopsie van het lichaam, commissaris Buitendam die De Cock het kantoor uitgooit (“D’r uit De Cock”), een cognac in het café van Lowietje, een flashback met reconstructie en tot slot de oplossing van het misdrijf uitgelegd aan de keukentafel van meneer en mevrouw De Cock. De opzet was zo clichématig, dat het Koefnoen geen enkele moeite kostte er een parodie van te maken. Baantjer de serie is dan ook één van de braafste programma’s uit de recente tv-geschiedenis te noemen. Zelfs een serie als Toen Was Geluk Heel Gewoon, over het Rotterdam van de jaren ’50 en ’60, die in dezelfde periode werd uitgezonden, was hiermee vergeleken een baken van vooruitstrevendheid.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeHet is dan ook een verstandige keuze van Arne Toonen geweest om van Baantjer Het Begin geen kopie van de tv-serie te maken. Sterker, dat zou ook niet logisch zijn, gezien Toonens reputatie als de man die de zwarte humor in de Nederlandse misdaadfilm naar een hoger niveau heeft getild. Eerder maakte hij bijvoorbeeld Black Out (2012), een vernieuwende en energieke gangsterkomedie met geestige oneliners als: “Ik ken aambeien met een prettiger karakter.” En in 2015 maakte hij met De Boskampi’s naar eigen zeggen ‘de eerste Nederlandse gangsterfilm voor kinderen’, die door de talloze hilarische verwijzingen naar klassieke misdaadfilms ook voor volwassenen meer dan leuk was.
Baantjer Het Begin is dan wel niet volgestopt met zwarte humor – daar hebben de erven Baantjer net iets te veel invloed op de film voor gehad – maar er zit genoeg scherpte en recalcitrantie in om bijna twee uur lang te amuseren. De film kiest ook bewust een ander uitgangspunt dan de serie. We zien hier namelijk niet de rechercheur die alles inmiddels wel heeft gezien, maar de rechercheur die nog maar net komt kijken en nog nat achter de oren het brave Urk verruilt voor het opstandige Amsterdam van begin jaren ’80. Waldemar Torenstra zet op een innemende manier het wat bleue personage van De Cock neer en doet daarmee de fabrieksmatige aanpak van Piet Römer in de oude tv-serie meteen verbleken. Ook is Toonen gelukkig niet in de val getrapt om maar zo vaak mogelijk te verwijzen naar de clichés uit de serie. Geen mondharmonica dus, geen ‘D’r uit De Cock’ en geen wijsneuzerige Vledder. De film wil duidelijk een eigen wereld en filmidioom opbouwen, en dat is nog gelukt ook.
Zo begint Baantjer Het Begin in een vervallen pand vol met krakers en junkies, met de muziek van Herman Broods Saturday Night. aan de vooravond van de kroning van Beatrix in de hoofdstad. Het vieze en vervallen Amsterdam – het verschil met de gepolijste stad van nu kan niet groter zijn – zindert van de spanning en actiebereidheid. ‘Geen woning geen kroning’ was de strijdkreet en de politie had zijn handen vol om de kroning goed te laten verlopen. Tegen deze achtergrond gaat het verhaal van de film om een lijk in de gracht waar de jonge De Cock toevallig tegenaan loopt, en een drugslijn waar een politieman, heerlijk uitbundig gespeeld door Tygo Gernandt, diep bij betrokken is. Het verhaal heeft verder niet veel om het lijf en wordt bij vlagen ook wat warrig, maar de sfeer maakt veel goed. Niet alleen de hoofdrollen zijn goed ingevuld, ook de vele sterke bijrollen van onder meer Loes Luca als volkse moeder en Robert de Hoog en Fedja van Huet als cartooneske mafiose types geven de film soms vleugels.
De film Baantjer Het Begin staat niet op zichzelf, maar is een opmaat naar een nieuwe achtdelige tv-serie voor RTL en Videoland. Als die dezelfde toon als de film weet te houden, kan het stoffige oude imago rond Baantjer eindelijk het mortuarium in.
Baantjer Het Begin draait vanaf 18 april in de Nederlandse bioscoop.
