Isabelle Huppert speelt niet om te ‘pleasen’
De naam Isabelle Huppert zal niet bij iedereen meteen een belletje doen rinkelen. Toch is deze Franse actrice met een imposant CV van zo’n 140 films en series één van de belangrijkste pijlers van de moderne cinema. En dat is echt niet alleen in haar eigen Frankrijk. Moeiteloos wisselt ze een Hollywoodfilm af met een Aziatische arthouseproductie.
Na vijftig jaar acteren is Huppert nog altijd zeer actief. Volgens IMDb zat ze de afgelopen twee jaar in maar liefst tien films. Het is dan ook niet vreemd dat EYE Filmmuseum deze zomer een groot retrospectief van haar werk vertoont. In Amsterdam zijn onder de titel Le monde d’Isabelle Huppert (De wereld van Isabelle Huppert) meer dan dertig films uit haar onophoudelijke stroom aan acteerwerk te zien. En een aantal klassiekers uit dit grote aanbod krijgt zelfs een landelijke release in een aantal filmtheaters. Maar wat is de magie van Huppert nu eigenlijk? Is er ondanks de veelheid aan verschillende rollen toch nog een rode draad te ontdekken?
Wie verwachtte dat ze woensdagavond bij de officiële opening in EYE zou zijn geweest, die heeft buiten de werklust van Huppert gerekend. Ze zit midden in een tournee van het toneelstuk Mary Said What She Said, waar Huppert als Mary Stuart, Queen of Schotland in een groot multimediaal toneelstuk de grote theaters van een aantal Europese hoofdsteden mee plat speelt. In juni speelde ze de hele maand in Parijs en de komende dagen verplaatst het stuk zich naar Lissabon. Amsterdam staat in het najaar op het programma. Ook Ivo van Hove, hofregisseur van Internationaal Theater Amsterdam, heeft Huppert gestrikt voor een stuk dat volgend jaar in première zal gaan. De oude vos lijkt er alleen maar streken bij te krijgen, in plaats van op de lauweren te rusten. Ouderdom zegt Huppert dan ook niets. “Ik voel me niet oud. Het is slecht om vrouwen te vragen hoe het is om ouder te worden. Het interesseert me niet. Het is een probleem van anderen, niet van mij.”
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeDit voorjaar vierde Isabelle Hupert haar 66ste verjaardag. Toeval of niet, maar dit duivelse getal staat haast symbool voor het soort rollen waar ze haar hele leven al door aangetrokken wordt. Het is een rijke collectie van psychopaten, sociopaten (een psychopaat maar dan zonder schuld of schaamte), wraakzuchtige vrouwen en meedogenloze moordenaars. “Oké, ik heb wel eens in een film mijn vader vermoord. Wat dan nog!” zo reageerde ze laconiek in een interview toen haar duistere rollen werden opgesomd. “Een sadistische moordenaar spelen is voor mij een ‘guilty pleasure'”. Ook in de film Elle (2016) van Paul Verhoeven speelde Huppert een keiharde manipulatieve zakenvrouw die na een verkrachting uit is op de ultieme wraak. Zelf omschreef ze deze rol als een ‘winnend slachtoffer’. Het tekent de benadering van Huppert. Het karakter van mensen zit nu eenmaal vaak vol wrok en frustratie om gemiste kansen en de drang om succes te hebben. Wat we willen is het heft in eigen handen nemen. Alleen lukt dat maar weinigen in het echte leven. Huppert doet het ons op een heerlijke manier voor in haar films. Recent speelde ze nog een bloedfanatieke stalker in Neil Jordans thriller Greta. En één van haar beste rollen is nog altijs die van de neurotische en seksueel gefrustreerde pianolerares in La Pianiste (2011), waarin ze met een scheermesje haar vagina bewerkt om daarna te zeggen dat ze ongesteld is. Zeker als sterke vrouw die niet wegduikt voor haar duistere kanten is ze de politiek-correcte houding, waar elke associatie van negativiteit op vrouwen en minderheden haast verboden is, al jaren ver voorbij. In plaats daarvan laat ze zien dat vrouwen meer zijn dan een uitkomst van een genderstudie. Huppert laat als geen andere actrice zien hoe je de vrouwelijke psyche, vol van verlangen, seksualiteit, gevoel en intelligentie moet verbeelden. Zelfs als ze ogenschijnlijk met een stalen gezicht acteert. De bekende Amerikaanse filmcritica Pauline Kael zei ooit over haar: “Zelfs als Huppert een orgasme heeft, blijft haar gezicht in de plooi”. Kael bedoelde dit als kritiek, maar zag niet de kracht van haar pokerface, waarachter in alle hevigheid een storm raast.
De bekende Amerikaanse filmcritica Pauline Kael zei ooit over haar: “Zelfs als Huppert een orgasme heeft, blijft haar gezicht in de plooi”.
Huppert spreekt met haar acteerwerk als geen ander onze eigen innerlijke demonen aan, en maakt ze tegelijk ook sympathiek. We zien vaak een takkewijf, maar wel één die je denkt te begrijpen, en waar je soms zelfs erg om moet lachen. Haar rollen zijn nooit zwartwit, nooit goed of kwaad. Nee, ze speelt beide tegelijk, soms zelfs met zichtbaar satanisch genoegen. Ze neemt haar filmrollen zeer serieus, maar de ironie en relativering is zelfs in haar serieuze rollen nooit ver weg. Ze moet niets hebben van ‘method acting’, van het totaal in de huid kruipen van haar personage. Nee, laat het publiek maar oordelen, en probeer extreme personages zo gewoon mogelijk te spelen, zo redeneert Huppert. Het leverde haar tot nu toe geen enkele Oscar op, en slechts één nominatie. Fuck it, zie je haar denken. Om een potje te pleasen ben ik geen actrice geworden! En gelijk heeft ze.
De films die in een mooi gerestaureerde kopie deze zomer landelijk te zien zijn, zijn Les valseuses, La céremonie, La dentellière en La pianiste. Het complete programma van het retrospectief, inclusief lezingen, inleidingen en speciale events, staat op eyefilm.nl/huppert.