‘Met haar onverwoestbare levenslust klampte ze zich vast aan alles wat haar lief was’

‘Hallo met Marianne Verhoeven, ik ben de nieuwe hoofdredacteur van Opzij. Zou jij Janine Abbring willen interviewen? Zij gaat komend seizoen Zomergasten presenteren’. Mijn eerste gesprek met Marianne was telefonisch, en er zouden nog vele, vele telefoonuren volgen. In eerste instantie ging het over werk, het blad, wanneer ze mijn stuk kon verwachten? Maar moeiteloos schakelden we binnen mum van tijd over op van alles en nog wat. Het vrouwenquotum, onze eigen ervaringen met seksisme, het raadsel van de eeuwige vrijgezel Rutte, de ellende van Linda de Mol, ons gewicht, onze liefde voor zwemmen, maar altijd, echt altijd ging het ook over onze zoons. Zij had Bob en Rik, die pakweg tien jaar schelen met mijn Maarten. 

Marianne had een ijzeren band met haar jongens, en ik zoog als weifelende moeder van een puberzoon al haar moederlijke adviezen gretig op. Als ik na anderhalf of twee uur ophing voelde ik me altijd veel beter. Want Marianne bezag het leven van de zonnige zijde. Ze was een optimistische aanpakker, een doener, barstensvol levenslust en onmetelijk gastvrij. My house is your house, was haar credo, en ik schoof geregeld aan bij haar aan de keukentafel in Leiden, terwijl Hans de hapjes en drankjes verzorgde. Dat was na verloop van tijd ook de redactieruimte, want Opzij maakte ze vanuit haar huis. Tegen de klippen op draaide ze het blad vrijwel in haar eigenwijze eentje, ze bedacht niet alleen de meeste stukken, maar ze schreef ze ook, en plaatste haar eigen gemaakte foto’s erbij. Ook regelde ze zonder budget de evenementen en acties; de Opzij Literatuurprijs, Opzij’s invloedrijkste vrouw, de Opzij-agenda. Ik keek toe met verbazing. Het was veel, heel veel.

Toen ze zich eind vorig jaar niet goed voelde, dacht iedereen vanzelfsprekend aan een burn-out. Nadat bekend was dat ze een onoperabele hersentumor had, zei ze met een snik in haar stem: ‘Nu word ik nooit grootmoeder.’ Dat vond ze het allerergste, daarna heb ik haar nooit meer horen huilen of klagen.

De dagen van verlating traden in. Maar met haar onverwoestbare levenslust klampte ze zich vast aan alles wat haar lief was. Ik kreeg nog steeds opgewonden appjes over John de Mol, ze schreef nog steeds haar editorials, we gingen nog steeds naar het café – zij het met de rolstoel – en zelfs in het hospice stond ze erop dat ik bleef eten. Met een glas wijn of twee.

Afscheid van het leven heeft ze wat mij betreft nooit genomen. Vrijdag overleed ze. Zondag maakte Janine Abbring bekend dat ze na zes jaar stopt met Zomergasten. Het einde van een tijdperk.

Alies Pegtel

‘Je hebt het goed gedaan, meid’

Ik leerde Marianne kennen als hoofdredacteur van Opzij. Het viel me op dat ze geen theoretische kennis over het feminisme had, maar het mooie aan haar was dat ze zich omringde met vrouwen die dat wel hadden en zich door hen liet informeren. Ik koester warme herinneringen aan de redactievergaderingen aan haar zeer gastvrije keukentafel, altijd lekkere wijn, altijd lekkere hapjes, altijd enorme discussies… Dat was geweldig. Ze kon als hoofdredacteur lang over onderwerpen nadenken, ze stond dan ook open voor kritiek van anderen, maar ze kon ook patsboem iets beslissen. Bijvoorbeeld: ik was in Teheran geweest en daar had ik in een galerie een expositie gezien van foto’s van een feministische fotografe. Ik had die foto’s met mijn fotocamera gefotografeerd en liet ze toen ik weer in Nederland was aan Marianne zien. Ze zei meteen: ‘o, daar maken we een cover van een een spread van acht pagina’s. Bel die fotografe maar op en zeg maar dat ze de foto’s moet sturen.’ Prachtig was dat. 

Marianne wilde van Opzij een blad maken voor alle feministen. Dat was natuurlijk nogal idealistisch, want binnen het feminisme staan bepaalde groepen lijnrecht tegenover elkaar. Radicaal-feministen en liberale feministen kunnen elkaar vaak niet luchten of zien. Radicaal-feministen vinden prostitutie uitbuiting, liberale feministen geloven dat vrouwen zelf voor prostitutie kiezen. Radicaal-feministen vinden de hoofddoek onderdrukking, liberale feministen denken dat het een vrije keuze is. Radicaal-feministen vinden dat een man geen vrouw kan worden, terwijl liberale feministen zeggen dat transvrouwen ook vrouwen zijn. Dat zijn nogal heftige discussies. Marianne wilde dus een spreekbuis zijn voor alle feministen. Dat is best een moeilijke opgave, maar het is haar wel gelukt, bijvoorbeeld door een rubriek waarin Barbara van Beukering met haar dochter Milou Deelen in gesprek ging over feministische onderwerpen. 

Ik vind dat ze er echt een mooi blad van heeft gemaakt. De hoofdredactrice voor haar had er een soort feminisme light van gemaakt, er stonden verhalen in over vrouwen die cupcakes bakten. Daar moest je bij Marianne niet mee aankomen. Onder haar leiding is Opzij een blad geworden waarin weer plaats was voor de grote feministische onderwerpen. Ik schreef veel over het buitenland, over vrouwen in heftige conflictgebieden. Marianne zei: schrijf wat je wilt, maar ik wil geen zielige verhalen. Ik wil verhalen lezen over vrouwen die ondanks alle ellende toch door blijven knokken. Dat zei ook iets over haar. 

Ik zie de toekomst van het blad eerlijk gezegd somber in nu zij er niet meer is. De tijdschriftenmarkt stort steeds verder in en ook het feminisme is niet meer wat het is geweest. Het woke feminisme heeft de mond vol over allerlei vormen van onderdrukking maar over belangrijke feministische issues zoals partnergeweld (een op de vijf Nederlandse vrouwen heeft daarmee te maken), uitbuiting in de seksindustrie en de onvrijheid van vrouwen in strenge moslimfamilies hoor je ze niet. Met Marianne Verhoeven dreigt ook Opzij te overlijden. Dat denk ik echt. 

Wat ik nog tegen haar zou willen zeggen op deze plek: je hebt het goed gedaan, meid. Ik ben echt super sad dat je er niet meer bent en ik ga je bruisende persoonlijkheid missen. Je was een tof wijf. Punt. Ik hoop dat je lekker aan de chardonnay zit in de hemel.

Renate van der Zee