Frans Timmermans heeft als oud-vicevoorzitter van de Europese Commissie recht op wachtgeld. Hij verdient nu een slordige driehonderdduizend euro of zelfs iets meer. Wanneer hij z’n functie gedwongen zou moeten opgeven, is er een riant vangnet voor hem gespannen. Een behoorlijk deel van z’n salaris wordt dan nog twee jaar doorbetaald.

Dat is in beginsel legitiem. Politici als Frans Timmermans zijn afhankelijk van de grillen van de maatschappelijke onvoorspelbaarheid. Ze kunnen iedere dag worden gedwongen om hun baan op te geven. Soms terecht, maar vaak ook de uitkomst van politieke spelletjes van nietsontziende tegenstanders. 

Omdat politieke ‘operators’ als Frans Timmermans ook financiële verplichtingen hebben, geldt er dus zo’n wachtgeldregeling. Daar wordt vaak schamper over gedaan, maar er zijn toch belangrijke redenen om voorstander te zijn van deze uitkering voor politici en bestuurders. 

Allereerst omdat het anders erg moeilijk wordt om goede mensen te vragen zich in te zetten voor de publieke zaak. Zeker als dit betekent dat zij al hun zekerheden dienen op te geven en het risico lopen als gevolg van politiek gekrakeel hun baan – en daarmee bestaanszekerheid – te verliezen. Wie wil er dan nog werken in de politiek?

Tweede argument is dat politici en bestuurders in een morele omgeving functioneren. Althans in een ideale situatie (in de praktijk wil dit nog wel eens anders zijn). Mocht er gedurende het uitoefenen van hun functie iets voorvallen dat zich verzet tegen hun geweten, dan moeten zij zich kunnen uitspreken zonder de angst voor directe financiële consequenties bij verlies van hun baan.

Dat is niet alleen het belang van de betrokkenen, maar dat van ons allemaal. De samenleving heeft politici nodig, die onafhankelijk zijn en durven te zeggen wat ze vinden. De maatschappelijke kritiek op wachtgeldregelingen van politici is daarmee leuk voor populisten, maar volkomen onterecht. Er is een fatsoenlijk belang mee gediend.

De maatschappelijke kritiek op wachtgeldregelingen van politici is daarmee leuk voor populisten, maar volkomen onterecht.

Is kritiek op Frans Timmermans’ gebruik van wachtgeld daarmee óók onjuist? Nee, in het geheel niet. Timmermans maakt namelijk geen gebruik van de vergoeding, omdat hij in het kader van een misstand gewetensvol handelde en als gevolg daarvan z’n baan verloor. Hij besloot vrijwillig en louter uit eigen belang om de stap naar Den Haag te zetten en zijn duurbetaalde Europese werk achter zich te laten. Hij wil immers zélf premier worden.

Door in een vier maanden durende verkiezingscampagne de politieke strijd aan te gaan met behoud van z’n riante Europese uitkering, maakt Frans Timmermans zich kwetsbaar. En daarmee ook de twee vooruitstrevende partijen die hij mag aanvoeren, PvdA en GroenLinks.

Partijen die zeggen zich druk te maken over al die mensen die nauwelijks meer rond kunnen komen. Deze week werd duidelijk, dat het aantal Nederlanders onder de armoedegrens verontrustend stijgt. Hoe verhoudt de strijd daartegen zich tot de riante vergoeding – uit publieke middelen – die Frans Timmermans tot aan zijn zelf gewenste verkiezing als Kamerlid financieel ‘overeind’ moet houden?

Het is zowel inhoudelijk als qua beeldvorming moeilijk uit te leggen, dat de leider van een linkse beweging die een einde wil maken aan ongebreidelde inkomensongelijkheid uitzonderlijk goed voor zichzelf lijkt te zorgen. En dat ook nog eens op kosten van de belastingbetaler.

Het is zowel inhoudelijk als qua beeldvorming moeilijk uit te leggen, dat de leider van een linkse beweging die een einde wil maken aan ongebreidelde inkomensongelijkheid uitzonderlijk goed voor zichzelf lijkt te zorgen.

In die zin is de keuze van de ambitieuze Timmermans, die premier wil worden van alle Nederlanders, onbegrijpelijk. Het is ook een kwestie die hem wel eens duur kan komen te staan. Iemand die zelf kiest voor een andere baan, daar is wachtgeld niet voor bedoeld. 

Timmermans ‘morele’ keuze in deze representeert de eerste grote misrekening in de tot nu toe opmerkelijk gestroomlijnde campagne van Verenigd Links met Frans Timmermans als stralend middelpunt. Een fout die makkelijk was te voorkomen.

Een Kamerlid verdient zo’n tienduizend euro per maand. PvdA en GroenLinks hadden er beter aan gedaan om hun kandidaat-premier uit eigen middelen dat bedrag te betalen om zo de verkiezingen te ‘halen’. Daarna is Frans Timmermans Kamerlid en krijgt hij net als iedere volksvertegenwoordiger een bovengemiddeld salaris. Een aanvulling uit publieke middelen is dan al helemaal niet opportuun. 

Voor een ‘besparing’ van veertigduizend euro (vier maanden tot aan de verkiezingen, twintigduizend euro per partij) afkomstig uit de partijkas van PvdA en GroenLinks, hebben deze partijen een relatief ‘goedkope’ fout gemaakt, die hen mogelijk duur komt te staan.

Het zegt namelijk iets over de (morele) staat van de linkse politiek in 2023. En dat zullen ook veel kiezers zo begrijpen. Na de sobere liberaal Rutte is een progressieve premier, die niet rond kan komen van minder dan drie ton, geen aantrekkelijk vooruitzicht.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.