Drüben geht’s schlecht
'De Duitsers hebben geleerd van hun verleden, maar alleen geleerd. Er ligt hier geen democratisch gevoel verankerd.' Wessies en Ossies: de Duitse historicus Sebastian Haffner vertrouwt het niet.
Achterop zijn boeken kijkt Sebastian Haffner de lezer onheilspellend aan. Het is een blik die lijkt te horen bij een grote, forse man. Maar op de vierde etage van het deftige huis in de Berlijnse universiteitswijk Dahlem staat een kleine man in de deuropening. En van enig onheil is ook niets te bespeuren: Haffner is een en al vriendelijkheid en hoffelijkheid. Een Duitser — Pruis, zegt hij zelf — met Britse manieren. 84 is hij nu en boeken zal hij niet meer schrijven. Ja, doch, de ouderdom komt met gebreken. „En ik heb mijn hoogtepunt gehad. Dat was rond mijn zeventigste. Nu ben ik oud." Maar dat betekent niet dat hij ook vermoeid is geworden, of geen mening meer heeft. Hetgeen zal blijken.
We zitten nog niet of het gesprek komt, hoe kan het anders, op het Duitsland van 1991. „Duitsland is verdeelder dan ooit. Tot voor kort waren er twee Duitse staten, maar de mensen hadden het gevoel dat ze bij elkaar hoorden. Ze spraken dezelfde taal, er waren familiebanden, ze zochten elkaar op. Bij die bezoeken was er sprake van een zeker ritueel. Als mensen uit West-Berlijn naar drüben gingen werden ze volgestopt met koffie en taart. De Oostduitsers lieten die Kaffee- und Kuchenbewirtung vergezeld gaan van klaagzangen en verontschuldigingen dat het allemaal niet zo goed was als in het westen, en de gasten uit het westen waren het daar dan mee eens of ze probeerden die kritiek wat af te zwakken. Al naar gelang hun instelling.
Paywall
Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.
Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.
Kies een lidmaatschap
