Groepsterreur
‘Merel maakte op latere leeftijd kennis met het werk van Isaac Leitten, (-) maar misschien is het beter niet te veel op de gebeurtenissen vooruit te lopen.” Zo begint het tweede intermezzo waarmee Anja Sicking haar derde roman, De tien wetten der verleiding, onderbreekt. Als een duveltje uit een doosje is er ineens de schrijfster, die kritiek spuit op haar hoofdpersoon (“Het is jammer dat Merel tijdens haar middelbareschooltijd zo weinig las”), uitleg en commentaar geeft en bij dit alles de hulp inroept van grootheden als Pirandello, Canetti en eerder genoemde Leitten, stuk voor stuk Nobelprijswinnaars.
Poehpoeh!
Maar als het beter is niet te veel op de geschiedenis vooruit te lopen, waarom dat toch gedaan? Aan het einde van het eerste intermezzo lezen we al dat ‘persoonlijkheidsverwisselingen’ het probleem vormen ‘waarmee ook Merel tot in de lengte van dagen te maken zal hebben’.
Ook in de epiloog, ‘Voorbij het einde’, geeft Anja Sicking blijk van een dwangmatige behoefte om uit te leggen hoe het haar romanfiguren in het verdere leven is vergaan: allemaal goed terechtgekomen. Gelukkig maar, hoeven we ons daarover geen zorgen te maken. Waarover dan wel?
In De tien wetten der verleiding schetst Sicking het dagelijks leven van een groep leerlingen op een Haagse middelbare school. Dat het jaar 1977 is, wordt omstandig gestaafd aan historische feiten: de gijzeling in Drenthe, de val van het kabinet-Den Uyl, de invoering van de zomertijd. Alleen een dichtbundel van Eva Gerlach duikt twee jaar te vroeg op (zij debuteerde in 1979), maar vooruit, minor detail.
Merel Zilver uit 4a heeft vreselijk haar best gedaan om bij de hipste groep van haar klas te horen. Dan praat je niet over disco’s, kakkers of pukkels, maar over TC’ers. TC staat voor: Timo’s Cure; Timo is de leider van het groepje jongens en meisjes dat gek is van de muziek van Easy Cure en daarom een eigen band begint.
Eigenlijk is Merel veel te lief voor de door de TC’ers op leraren en andere leerlingen uitgeoefende groepsterreur. Haar loyaliteit wordt zwaar op de proef gesteld als een meisje dat op de lagere school haar hartsvriendin was weer bij haar in de klas komt. Ze heeft haar al een keer verraden door niet te komen opdagen op een geheime afspraak. Nu probeert zij haar oude vriendin halfslachtig, en zonder succes, te waarschuwen dat zij het mikpunt is van die fijne TC’ers.
Tja, groepsdwang hè. Wat ‘erbij willen horen’ met een individu kan doen! Nou ja, lees er Canetti en Pirandello maar op na, de titels staan in de literatuuropgave achter in het boek.
Toch is het Anja Sicking in al haar uitleggerigheid kennelijk niet alleen daar om te doen. Echtscheiding is een ander thema, en ook wordt uitvoerig stilgestaan bij de seksuele bevrijding van Merels moeder. De schrijfster heeft geen poging gedaan om zich op één thema te richten, waardoor ze zich verliest in niet ter zake doende details en we zelfs een willekeurig tevoorschijn gehaalde oude liefdesbrief van de vader van Merel in extenso te verstouwen krijgen.
Door dit gebrek aan focus blijven de romanfiguren schimmen. Wat hen drijft, moeten we kennelijk uit andermans werk halen. Jammer.
Voor haar in 2000 verschenen romandebuut, Het Keuriskwartet, kreeg Anja Sicking de Geertjan Lubberhuizenprijs. In de kranten verschenen recensies van het soort dat je als debutant in je zak kunt steken. Ook De stomme zonde, haar tweede boek uit 2005, werd overwegend welwillend ontvangen, ook al was er een akkefietje over het verzwijgen van de bron waaruit de schrijfster moest toegeven rijkelijk te hebben geput, vandaar natuurlijk die nadrukkelijke verantwoording in dit boek.
Uit De tien wetten der verleiding is me een aardige observatie over een ijsberende leraar bijgebleven: “Twaalf passen heen en twaalf passen terug, het levenspad van een docent.”
Anja Sicking.
De tien wetten der verleiding. Contact. €16,95. Ook verkrijgbaar via www.ako.nl.
1 Het spel van de engel(1)- Carlos Ruiz Zafón
2 Caesarion (2) – Tommy Wieringa
3 De eenzaamheid van de priemgetallen(3) – Paolo Giordano
4 Daglicht(-) – Marion Pauw
5 Het diner(5) – Herman Koch
6 Alleen maar nette mensen (4) – Robert Vuijsje
7 Godverdomse dagen op een godverdomse bol (6) – Dimitri Verhulst
8 De verbouwing(7) – Saskia Noort
9 Cruise(-) – Suzanne Vermeer
10 Zusje (-) – Camilla Läckberg
