Het is nog lang niet klaar in Karlsruhe
Woensdag was daar dan de met grote spanning afgewachte uitspraak van het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe. Samengevat: het mag, de ESM. En daarmee de verruiming van de mogelijkheden om financiële steun te verlenen aan Europese landen die in de vangrail terecht dreigen te komen. Ik schreef er woensdag kort na de bekendmaking over maar waarschuwde al dat de devil in the details zou kunnen zitten.
Nog meer dan ik daar woensdag zicht op had, blijkt dat zo te zijn. Zo is er de ‘volkenrechtelijke’ vastlegging van de limiet van 190 miljard die het Hof aan deelname van Duitsland verbindt. Dat is niet even touwtjespringen al breken de kenners zich er nu al weer het hoofd over hoe ze hier flexibel mee kunnen omgaan. Ook daarvoor waarschuwde ik: het gemak waarmee bijvoorbeeld een Draghi, de president van de Europese Centrale Bank, definities naar zich zelf toe redeneert en daarvoor tot nu steeds meer steun weet te vinden. In de strikte zin van het woord betekent een volkenrechtelijke vastlegging dat alle parlementen individueel daarover moeten stemmen. Daar gaan weken, zo niet maanden overheen met het risico dat er altijd wel weer een parlement kan zijn dat dwars ligt door ronduit tegen te zijn of nadere eisen te stellen.
Het plan, ook levende bij Draghi c.s., om de ESM om te bouwen tot bank waardoor een veelvoud van de nu gecommitteerde vijfhonderd miljard kan worden opgehaald, is volgens het Hof niet toegestaan.
Nog saillanter is dat het Hof alvast een salvo afvuurde op het voornemen van Draghi, waarmee hij afgelopen week de beurzen weer in rally-stand zette, om ‘onbeperkt’ obligaties van probleemlanden op te kopen. Hij zal dat niet direct doen – dat is namelijk ronduit verboden – maar wel in de zogenaamde secundaire markt. Dat werkt als volgt. Banken, en dan met name banken die toch al bij een land aan het infuus liggen, schrijven rechtstreeks in bij de uitgifte van staatsleningen van regeringen wiens brood ze al eten. Dat is de primaire markt. Maar ze doen dat omdat ze zeker weten dat ze die leningen vervolgens in de secundaire markt kwijt kunnen aan de ECB. In de huizenmarkt heet dat een A-B-C-tje.
We hebben dat eigenlijk het afgelopen half jaar ook al gezien, al heette het anders. Tot twee keer zette Draghi het leningenloket wijd open, er werd voor een miljard opgenomen door banken die echt op geen enkele andere manier aan geld zouden kunnen komen. Vooral Spaanse en Italiaanse banken schreven daar vervolgens direct mee in op kortlopende staatsleningen van hun land – kortlopend was er eigenlijk geen risico – en behaalden daarmee prachtige rendementen. Gratis geld verdienen, ze leenden voor een prikkie bij de ECB en zette het voor een veelvoud om in obligaties.
Het Constitutionele Hof heeft woensdag, naar aanleiding van een klacht die afgelopen weekend werd ingediend, al aangegeven dat ze dit niet zal toestaan omdat het door de ECB bewust omzeilen van wetgeving zou inhouden. Mocht Draghi er toch toe overgaan, dan zien ze daar in Karlsruhe nog wel een rol voor zichzelf.
Over Dr. Doom
Dr. Doom is een pseudoniem. Als belegger is hij verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Beleggingsvereniging Fibonacci. Op het moment van het schrijven van deze column heeft de vereniging posities in Ahold, Akzo Nobel, DSM, KPN, Shell en Unilever en is Neutraal in de AEX. De positie in de AEX is kortlopend en wisselt regelmatig. Die kan dus nu al anders zijn.
———
Volg HP/De Tijd ook op Twitter.
