Bij het overlijden van Jan van Houwelingen: politieke chaos is van alle tijden
Voor wie dacht dat we leven in chaotische politieke tijden: in de jaren ‘70 van de vorige eeuw maakten de dames en heren politici er een nog veel grotere puinhoop van. De afgelopen week overleden CDA’er (eigenlijk ARP’er) Jan van Houwelingen bracht met zes partijgenoten dit land aan de rand van de afgrond.
Dries van Agt (je ziet hem nog wel eens langskomen als de media het echt niet meer weten) vormde in 1977 een kabinetje met Hans Wiegel (daarvoor geldt hetzelfde). Hij deed dat vooral omdat hij het eindeloze gezeur van PvdA’ers Joop den Uyl en Ed van Thijn (idem dito) spuugzat was. De PvdA had de verkiezingen in 1977 trouwens gewonnen.
Het was een rechts kabinet dat de puinhopen van de PvdA moest gaan opruimen. Van Agt en Wiegel hadden er echter niet op gerekend dat van de CDA-fractie liefst zeven leden (allen voormalige ARP’ers) helemaal niets zagen in dat kabinet. Gevolg was dat het land zo’n vier jaar zo goed als onbestuurbaar was.
Loyalisten
De zeven noemden zich de loyalisten en raadpleegden bij elke kwestie niet het partijprogramma maar hun eigen geweten. Het overheidstekort liep in die jaren nog sneller op dan voorheen en het was pas Ruud Lubbers die begin jaren ‘80 de boel wist te saneren.
De meeste loyalisten waren toen al uit de kamer verdwenen, maar kwamen over het algemeen toch nog aardig terecht. Van Houwelingen werd liefst vier maal staatssecetaris van Defensie en burgemeester van Haarlemmermeer. Tot de loyalisten behoorde bijvoorbeeld ook Willem Aantjes. Die kwam minder goed terecht (voorzitter Kampeerraad) maar daar waren andere oorzaken (vermeend fout in de oorlog) voor.
Steun van de Boerenpartij
Hedendaagse politici zouden er wel goed aan doen die wonderlijke periode in onze parlementaire geschiedenis nog eens te bestuderen. Ook toen was het kabinet al afhankelijk van de incidentele steun van partijen als GPV en RPF (nu Christenunie), SGP en de Boerenpartij want die hadden we toen nog. Schrijnend was vooral dat het kabinet die steun ook zocht toen het weigerde het Apartheidsregime in Zuid-Afrika te boycotten. Heel progressief Nederland schaamde zich de ogen uit de kop. Het werpt wel een vreemd licht op Van Agts tegenwoordige steun voor de Palestijnen.
En dan Hans Wiegel, volgens sommigen de beste premier die dit land nooit heeft gehad. Nu pleit hij voor de toevoeging van andere partijen aan het kabinet. Destijds was hij een soort jolige minister van Binnenlandse Zaken die zich in koetsjes liet rondrijden en in samenwerking met Van Agt de overheidsfinanciën gierend uit de klauwen liet lopen. We kunnen veel leren van de geschiedenis. Vooral hoe het niet moet.
