Waarom een miljoen lezers crimineel zijn
Omdat de boekenbranche in dit land geen uitweg meer ziet uit de malaise, heeft ze onderzoek laten doen waaruit zou moeten blijken dat een miljoen Nederlanders zich voortaan dief mogen noemen.
Zoveel mensen hebben, volgens dat onderzoek dan, boeken op hun e-reader staan waarvoor ze niet hebben betaald. Zou het helpen om je cliëntèle te criminaliseren? Ik weet wel zeker van niet.
De cijfers uit het onderzoek zijn onthutsend en indrukwekkend: er zouden inmiddels 1,1 miljoen e-readers in omloop zijn in dit land. Daarop staan 128 miljoen boeken, zeg 117 per apparaat. Van die 117 zijn er, aldus onderzoeker GfK, slechts 11 betaald, wat ons eigenlijk nog zo slecht niet lijkt. Die andere 106 zijn geleend, rechtenvrij of, en daar zit ’m de kneep, van een torrentsite of Usenet gedowload en verder verspreid. Strafbaar is dat niet. Het is zelfs niet illegaal, zoals recente gerechtelijke uitspraken aantonen.
Niettemin begint The Social Bookcompany, een wat obscuur instituut waarachter onder meer Bol.com schuilgaat, rond de boekenweek van volgende maand een campagne onder de slogan ‘Ik lees legaal’. Daarmee kan de deelnemer, bijvoorbeeld met een sticker of een ‘like’ op Facebook, aangeven dat hij voor al zijn boeken heeft betaald, ook en vooral als het digitale exemplaren zijn. Zo op het oog een sympathieke actie, die echter van alle andere lezers illegale lezers en dus criminelen maakt.
Schoon blazoen
Nou koop ik niet gaarne van iemand die mij op voorhand van diefstal beschuldigt, zeker niet als het een ouderwetse, wat armoedige winkel is met een mager aanbod en veel te hoge prijzen. Diefstal is wat mij betreft alleen diefstal als de rechter dat vindt, en dat is hier te lande (nog) niet het geval. Aan de Stichting Brein, die uiteraard aan de campagne van The Social Bookcompany meedoet, zal het warempel niet liggen als dat binnenkort wel zo is. Maar vooralsnog ben ik met mijn boekenvoorraad op mijn harde schijf gewoon een gerespecteerd burger met een schoon blazoen.
De boekenbranche zou er beter aan doen om eens te kijken naar de achterliggende oorzaken van die massale ‘diefstal’. Jarenlang hebben uitgevers vanuit hun statige grachtenpanden de digitale ontwikkelingen zo goed als genegeerd, waardoor lezers die wel met hun tijd waren meegegaan zich gedwongen zagen via achterdeurtjes op zoek te gaan naar leesvoer. Nog steeds is slechts een kwart van het Nederlandse boekenaanbod digitaal te verkrijgen. Over het magere digitale aanbod bij de bibliotheek hebben wij ons hier al eerder opgewonden. Alleen al dat het tot 2014 heeft moeten duren voordat er überhaupt een collectie was is al een schande: honderdduizenden Nederlanders lezen al tien jaar digitaal.
Nu zien de uitgevers en boekhandelaren de markt voor het papieren boek eindelijk instorten en moeten ze op zoek naar een nieuw verdienmodel. Dat denken ze te vinden door ons veel te dure e-books door de strot te duwen met de valse suggestie dat de kosten voor zo’n boek even hoog zijn als voor een papieren exemplaar. En door een miljoen fanatieke lezers achteraf te beschuldigen van diefstal. Fijne branche.
