Spring naar de content

Adri Duivesteijn: te weinig PvdA-partijprogramma in wetsvoorstel

De onderhandelingen over de vrije artsenkeuze zijn tot een eind gekomen, na een verhit debat in de Tweede Kamer afgelopen nacht – althans, voorlopig. Een reconstructie van de kabinetscrisis.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Edwin van Sas

De gisteren door de coalitie gevonden oplossing voor de gesneuvelde zorgwet van VVD-minister Edith Schippers (Volksgezondheid) biedt volgens PvdA-leider Diederik Samsom kans ‘om alle patiënten te laten zien dat de vrije artsenkeuze gewaarborgd blijft en dat de positie van verzekerden ten opzichte van verzekeraars versterkt kan worden’ en de kwaliteit van de zorg te verzekeren.

Het nieuwe voorstel kan volgens Samsom rekenen op de steun van de Eerste Kamerfractie van de PvdA., hoewel de drie dissidente senatoren Adri Duivestijn, Guusje ter Horst en Marijke Linthorst niet vooraf de garantie geven dat ze het aangepaste voorstel zullen steunen. Maar er is ‘wel goed geluisterd naar de zorgen en de wensen die er zijn. Ik zie dat hoopvol tegemoet,’ aldus Samsom.

Daarmee heeft de VVD, en Schippers in het bijzonder, een knieval gemaakt voor de sociaaldemocraten. Het ultimatum dat zij de PvdA hadden gesteld, gegarandeerde instemming van de volledige PvdA-fracties in Tweede én Eerste Kamer, is daarmee van tafel.

Met de instemming van de PvdA-senatoren is overigens niet per se een meerderheid in de Eerste Kamer veiliggesteld. De bevriende oppositiepartijen D66, Christenunie en SGP die hun steun aan het voorstel moeten verlenen, hebben laten weten dat zij zich (nog) niet achter het aangepaste wetsvoorstel hebben geschaard. “We hebben geen akkoord met het kabinet gesloten,” aldus D66-leider Pechtold.

Mocht de nieuwe, aangepaste zorgwet van het kabinet voor een tweede keer sneuvelen in de Eerste Kamer, dan zal het kabinet de doelen van de wet toch bereiken via een zogeheten Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). De PvdA zal daar dan ‘zeer welwillend naar kijken’ en ziet het als een ‘prima optie’, aldus Diederik Samsom vrijdagochtend in het Kamerdebat. Een AMvB is een besluit van de regering waarin de inhoud van een wet verder wordt uitgewerkt en wordt zonder medewerking van de Eerste en Tweede Kamer gemaakt.

Daarmee is de crisis grotendeels bezworen en kan de balans worden opgemaakt over wat zich de afgelopen dagen op en rondom het Binnenhof heeft afgespeeld. Op welke gronden hebben de dissidenten bijvoorbeeld tegengestemd?

Daarover doet PvdA-senator Adri Duivesteijn een boekje open in de Volkskrant. Als prostaatkankerpatiënt heeft hij naar eigen zeggen ervaren ‘hoe geweldig’ het is om te kunnen overstappen naar een andere arts. Nadat Duivesteijn was uitbehandeld bij de ene arts, vond hij zelf een andere arts die hem wel verder wilde behandelen.

Naast die persoonlijke beweegreden er is nog een belangrijke reden dat Duivesteijn tegenstemde: het voorstel druist wat de senator betreft te veel in tegen het verkiezingsprogramma van de PvdA. “Daarin heeft mijn partij zich heel helder (–) uitgesproken tegen marktwerking in de gezondheidszorg. Letterlijk staat in het programma: ‘De marktwerking de zorg wordt beëindigd.’ En ook: ‘We willen dat mensen zelf meer te zeggen krijgen over de zorg.’ Het voorstel van het kabinet zit helemaal aan de andere kant van het programma.”

Een opmerkelijke redenering, aangezien Duivesteijn als Eerste Kamerlid niet geacht wordt wetgeving te toetsen aan het partijprogramma van de PvdA. Die heeft nu juist een regeerakkoord gesloten met de VVD waarin er gegeven en genomen is. Duivesteijn vindt echter dat er naar ‘synthese’ had moeten worden gezocht in het regeerakkoord, in plaats van de uitruilmethode waarvoor Rutte en Samsom hebben gekozen.

Dat het kabinet om die reden in crisis is gestort zal ongetwijfeld kwaad bloed zetten bij de VVD. Dat de dag na de knieval van de VVD het tegenstemmen mede wordt verklaard met ‘te weinig PvdA-partijprogramma in het wetsvoorstel’ maakt pijnlijk duidelijk hoe broos de coalitie is. Het belangrijkste wat de partijen momenteel bindt lijkt de angst voor nieuwe verkiezingen. Ook de VVD is er niet bij gebaat nu al verkiezingen uit te moeten schrijven. Een tweede val van een kabinet-Rutte zal ook de premier schaden en na de stevige hervormingen die het kabinet de afgelopen twee jaar heeft doorgevoerd moet juist de komende periode politiek worden geoogst.

Of de ruimte voor politiek oogsten er ook echt komt, valt overigens te bezien. De Provinciale Statenverkiezingen van maart, waarna ook de Eerste Kamer wordt vervangen, zullen een grote impact hebben op de stabiliteit van de regering. Nu heeft de coalitie al geen meerderheid, maar na een afstraffing in maart zou weleens een onwerkbare situatie kunnen ontstaan. De enige zekerheid die het kabinet heeft, is dat de drie dissidente PvdA-senatoren dan geen sta-in-de-weg meer zullen vormen: zij keren ongeacht de uitslag niet meer terug in de Eerste Kamer.