Henk Kamp heeft zijn excuses helemaal niet aangeboden
‘De minister-president stelde recent in een Kamerdebat dat de term ‘excuus’ al snel juridische betekenis krijgt en volstaat daarom met bepaalde handelwijzen te “betreuren”’. Deze uitlating staat in de interessante verkenning uit 2010 van voormalig ombudsman Alex Brenninkmeijer getiteld Excuses in het openbaar bestuur.
Er is blijkbaar een belangrijk verschil tussen spijt betuigen en excuses maken. Zo wordt vanuit Surinaamse hoek al jaren gevraagd om excuses voor het slavernijverleden van Nederland. Maar ook in 2013 bij de herdenking van 150 afschaffing van de slavernij bleek dat nog altijd een politieke stap te ver. Minister Asscher betoonde namens de regering ‘diepe spijt en berouw’, maar het gewraakte woord bleef uit en dat werd door velen als een grote teleurstelling ervaren.
Des te opmerkelijker zijn de excuses dan ook die minister Kamp gisteren in Groningen maakte, en die door media gretig werden overgenomen. De VVD’er met het stoïcijnse voorkomen van Stasi-officier Gerd Wiesler uit Das Leben der Anderen, zat gisteren bij RTV Noord en zei daar letterlijk: “Ik erken dat er onvoldoende oog is geweest voor de veiligheid van de mensen. Ik betreur dat het zo gegaan is, het spijt me zeer dat er onvoldoende aandacht is geweest voor die veiligheidsbelangen”.
Conclusie: Henk Kamp maakte geen excuses.
Spijt betuigen is één, maar bij excuses maken hoort meer. Brenninkmeijer haalt in zijn schrijven filosoof Nick Smith aan die in zijn boek I was wrong, the meaning of apologies, acht vormen van excuus onderscheidt, waaronder het ambigue excuus (dat niet werkelijk als een excuus overkomt) en de sympathiebetuiging (dat minder ver gaat dan een excuus). Een ‘volwaardig excuus’ is wat anders dan zo’n enkele vorm van excuus, concludeert de oud-ombudsman. Ook wordt On Apology van Aaron Lazare aangehaald, waarin wordt gesteld dat excuses maken verschillende stappen omvat: de erkenning van de normschending; het geven van uitleg; het vertonen van gevoelens van spijt en het aanbieden van compensatie.
Juist bij die compensatie wringt hem de schoen. Wie excuses maakt zegt er normaal gesproken bij ‘… en ik zal het nóóit meer doen’. Kamp zei gisteren bij RTV Noord: “Ik denk dat het nu mijn taak is om ervoor te zorgen dat die veiligheid nu wel voorop staat.”
Commissaris van de koning van Groningen Max van de Berg stelde gisteravond in Nieuwsuur terecht dat de geloofwaardigheid van de ‘excuses’ staat of valt met het antwoord op de vraag ‘ga je ook minder doen aan gaswinning’? Kamp heeft de gaskraan tijdelijk teruggedraaid, maar zegt de adviezen van experts af te wachten voor een definitieve beslissing. En die adviezen komen pas in juli.
‘Verhoudingen waarin vanwege onjuist handelen een disbalans is ontstaan kunnen weer in evenwicht gebracht worden door een volwaardig excuus’, concludeert Brenninkmeijer zijn stuk. De kans is nihil dat de Tweede Kamer vanmiddag dat volwaardige excuus van Kamp krijgt, dus mét een uitspraak over hoe de problematiek in de toekomst wordt voorkomen.
De spijtbetuiging van gisteren is daarmee een lege huls. Bovendien komt hij pas twee weken ná het vernietigende rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en twee weken vóór de Provinciale Statenverkiezingen. Het toneelstuk is dus slechts onderdeel van de verkiezingscampagne die zich vanmiddag voortzet in de Tweede Kamer: de oppositie zal aandringen op het zo snel mogelijk definitief terugdraaien van de gaskraan, het kabinet zal de halve excuses herhalen om de kiezer te paaien in de hoop weg te komen met het uitstellen van een besluit.
PS. Excuses voor mijn cynisme – al kan ik niet toezeggen dat het in de toekomst niet meer zal voorkomen.
