Wat de Chinese koersval betekent voor beleggers wereldwijd
Het beursjaar 2016 kende een niet zo gelukkig begin. Handelaren die maandag dachten rustig te kunnen uitkateren kregen een koude douche en haasten zich naar de pot met aspirines en kalmeringsmiddelen. Een scherpe koersval van de Chinese beurzen zorgde voor paniek op de eerste handelsdag van het nieuwe jaar. En die paniek sloeg over na de markten elders in de wereld.
De Amsterdamse AEX-index kende daardoor de slechtste start van een nieuw jaar ooit. Ook Wall Street begon beroerd aan 2016. De eerste handelsdag was voor de S&P 500 en technologiebeurs Nasdaq de belabberdste sinds 2001. De Dow-Jonesindex, die leek af te stevenen op de slechtste jaaropening sinds 1983, hield het verlies uiteindelijk beperkt en kende het zwakste begin sinds 2008.
Wat gebeurde er precies? In China, waar het nieuwe jaar eigenlijk pas op 8 februari begint, werd de aandelenhandel maandag meteen stilgelegd omdat de koersen te hard daalden. Sinds de beurscrash van afgelopen zomer heeft de Chinese toezichthouder zogenoemde ‘circuit breakers‘ geplaatst die paniek en al te grote euforie op de markten moeten voorkomen.
Deze ‘schokbrekers’ treden in werking als de CSI 300-index, de graadmeter die bestaat uit de driehonderd grootste bedrijven die zijn genoteerd in Shanghai en Shenzhen, met 7 procent stijgt of daalt. In dit geval daalde de CSI 300 met 7 procent en werd de beurshandel voor de rest van de dag stilgelegd. Bij een daling of stijging van 5 procent wordt de handel een kwartier platgelegd om de gemoederen te bedaren en tot bezinning te komen.
De paniek werd veroorzaakt door de waarschuwing van de Chinese toezichthouder dat het tijdelijke verkoopverbod voor grootaandeelhouders op vrijdag 8 januari zal worden beëindigd. Dat verbod werd afgelopen zomer ingevoerd om verdere verkoopdruk te voorkomen en gold voor zes maanden. Het vooruitzicht dat grote partijen hun omvangrijke pakketten mogelijk nu weer zouden gaan dumpen joeg beleggers schrik aan.
De Chinese autoriteiten schrokken ook van de koersval en pompten meer geld in de markt om de koersen te ondersteunen. Dat hielp echter weinig. Berichten dat het verkoopverbod voor aandeelhouders met een belang van meer dan 5 procent waarschijnlijk tijdelijk zal worden verlengd zorgden woensdag wel voor enige opluchting onder Chinese beleggers. Het probleem is daarmee niet verholpen, maar slechts vooruitgeschoven. Dat is ook de grootste manke van dergelijke maatregelen. Het blijven kunstmatige ingrepen die lastig terug te draaien zijn en horen niet thuis in een vrije markt.
Donderdag was het weer raak. Na een onderbreking van 15 minuten werd de beurshandel in China binnen een half uur voor de rest van de dag gestaakt na een koersval van 7 procent. The China Securities Regulatory Commission verklaarde daarna dat grootaandeelhouders in de komende drie maanden niet meer dan 1 procent van het totaal uitstaande aandelen van een bedrijf mogen verkopen. Ook moet de verkooporder 15 handelsdagen vooraf worden ingediend. Niet echt een vrije handel dus.
Het gebruik van schokbrekers is niet ongewoon. China verdedigde de ‘circuit breakers’ door te wijzen op het feit dat de beurshandel in het land nog in de kinderschoenen staat en de handel vooral wordt gedreven door kleine particuliere beleggers. Die moeten de kneepjes van het beleggingsvak nog onder de knie krijgen en zouden eerder geneigd zijn tot paniekverkopen of al te grote euforie. Het mechanisme kan echter ook een versterkend effect hebben bij een marktcorrectie door het alarmerende signaal dat ervan uitgaat en de onmacht om van je aandelen af te komen.
Ook op de volwassen New York Stock Exchange (NYSE) werden na de beurscrash van 19 oktober 1987 schokbrekers ingevoerd. Onder de herziene regels, die in 2012 werden goedgekeurd door de Amerikaanse beurswaakhond SEC, wordt de handel een kwartier stilgelegd als de S&P 500-index met 7 procent en vervolgens met 13 procent daalt. Pas bij een val van 20 procent wordt de handel voor de rest van de dag gestaakt. Bij sterke stijgingen wordt de handel niet onderbroken.
Verrassend is wel dat de Chinese toezichthouder donderdag een aantal uren na afloop van de zeer korte handelsdag besloot het schokbrekersmechanisme voorlopig op te schorten om de markten stabiel te houden. Dat was nou juist ook de reden voor het inschakelen van de ‘circuit breakers’. Critici stellen dat China de schokbrekers te strak heeft afgesteld en de handel daardoor te snel wordt stilgelegd.
Het blijft vallen en opstaan in China, en ook de rest van de wereld blijft overgeleverd aan de grillen van de autoriteiten van de Volksrepubliek. Totdat ze de juiste balans hebben gevonden tussen overheidsinmenging en vrije marktwerking zullen we flink last houden van de Chinese leercurve. Hopelijk leren ze het snel, want we hebben het wel over de op één na grootste economie ter wereld.
