EU nog altijd tandeloos tegenover Hongarije en Polen
Afgelopen zondag zat premier Mark Rutte bij Buitenhof om allerhande zaken te bespreken. Kort kwam daar de positie van Polen aan bod. Sinds daar een nieuwe regering aan de macht is worden democratische verworvenheden afgeschaft in een tempo waar menig dictator zijn vingers bij aflikt.
De situatie is zorgelijk stelde onze premier, want lid zijn van de EU is niet vrijblijvend. De EU-club gaat niet alleen om economische samenwerking, maar ook om gedeelde waarden zoals democratie en rechtsstaat, scheiding der machten, vrijheid van meningsuiting en pers.
Op economisch gebied bleek al dat het financiële toezicht tekortschoot. Bijvoorbeeld Griekenland kon de schulden veel te ver laten oplopen. Er kon worden geblaft, maar er waren onvoldoende mogelijkheden om te bijten. Kunstgrepen, trojka’s, miljardenverliezen en jaren later is de situatie in Griekenland nog altijd niet onder controle. We hebben geïmproviseerd theater gezien waarbij een beginsituatie wordt meegegeven (paniek!), niet naar een uitkomst wordt toegewerkt, noch de duur van de speeltijd is beperkt.
Waar het de gedeelde waarden betreft zien we eenzelfde paniekvoetbal, zoals Juncker met zijn dreigementen over het GeenPeil-referendum nog eens bewees. RTL constateerde gisteren op basis van een anonieme bron bij de Commissie dat er geen regelgeving is die voorschrijven wat er moet gebeuren als Nederland (of een ander land) het Oekraïne-verdrag niet ratificeert, ‘eventuele problemen worden van geval tot geval bekeken’.
Op dit moment is de Artikel-7 procedure (een land het stemrecht ontnemen) het enige redmiddel om landen in het gareel te krijgen, maar het is eigenlijk te zwaar om in te zetten. Hongarije bijvoorbeeld, door velen als dictatuur bestempeld, wist de Artikel 7-dans te ontspringen.
Volgens premier Rutte bij Buitenhof zorgt een mede door Frans Timmermans geïnitieerde aanpassing ervoor dat op Polen nu in stapjes de druk kan worden opgevoerd. Dat zal beter uitwerken dan de behandeling van Hongarije eerder, is de stellige overtuiging van de premier. Kim Lane Scheppele, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan Princeton, ziet dat anders en wijst erop dat de EU nu niet kan beginnen met sancties tegen Polen zonder ook Hongarije volgens het nieuwe stramien te behandelen. In de zogeheten waarschuwingsfase is dat geen probleem, een meerderheid van vier van de vijf landen volstaat om deze in te gaan. Als men daadwerkelijk wil sanctioneren kan Hongarije echter een oordeel over Polen vetoën (waarmee het land al dreigt), en andersom.
De oplossing is volgens Scheppele om landen die in de waarschuwingsfase zitten geen stem te geven in de behandeling van andere landen. Maar daarvoor moeten eerst de regels worden aangepast. Vooralsnog lijkt ook hier de fase van waarschuwen en blaffen het hoogst haalbare. Polen blaft alvast terug:
Polen slaat hard terug naar @TimmermansEU; “lack of knowledge, unjustified, unfair, attempt to exert pressure” pic.twitter.com/YrOa6uuYzg
— Arjan Noorlander (@noorlanderarjan) January 12, 2016
